چکیده:
یکی از عرصه های ادبیات تطبیقی مقایسة سبکها و گونه های ادبی ملت هاست . مقایسة سبکهای ادبی در کشورهای مختلف می تواند زمینه های تغییر هم زمان سبکها را در سطح چند کشور توجیه کند و نشان دهد که گاه ارتباط فکری، فرهنگی و ادبی ملت ها در سطح جهانی موجب غلبة گرایش به سبکی خاص در چند زبان می شود. نهضت بازگشت ادبی در ایران نگاهی دوباره به میراث کهن ادبی را با خود به همراه داشت . نظیر چنین رویدادی در غرب با عنوان کلاسیسیم و در ادبیات عرب با نام حرکة الاحیاء رخ داده است . در این پژوهش تلاش می شود تا با بررسی تطبیقی نهضت بازگشت ادبی با حرکة الاحیاء، این دو جنبش بازخوانی و واکاوی شود. با وجود شباهت های ظاهری حرکة الاحیاء با نهضت بازگشت ادبی ، تفاوتهای آشکاری نیز بین این دو جریان وجود دارد؛ ازجمله متفاوت بودن زمینه های شکل گیری آنها و ...، که در این مقاله به وجوه شتراک و اختلاف این دو جنبش ، بسترهای شکل گیری و ویژگی های زبانی ، ادبی و فکری آنها پرداخته می شود
خلاصه ماشینی:
«هدف این گروه رهایی بخشیدن شعر فارسی از تباهی و فقر دورة انحطاط صفوی و زمان آشوب و اغتشاش بعد از آن بود، اما برای رسیدن به منظور خود راه دیگری جز بازگشت به سبک و شیوة سخن قدیم و پیروی از طرز بیان استادان بزرگ مانند فردوسی ، عنصری، فرخی ، منوچهری، حافظ و سعدی نمی دانستند» (آرین پور، ١٣٧٢: ١٥).
٢-٢- مقایسة نهضت بازگشت ادبی با حرکة الاحیاء در تاریخ ادبیات زبان عربی دو دوره وجود دارد که در هر دو بازگشت به شیوة قدما و تقلید از آنان به چشم می خورد، یکی دورة عباسی (اوایل قرن نهم تا اوایل قرن دهم میلادی) است که حنا الفاخوری از آن به «ادب الحرکه المعاکسه » یاد می کند و معتقد است که این دوره، دورة بازگشت ، چه در زندگی اجتماعی و چه در علم و ادب است (الفاخوری، ١٣٧٧: ٤٧٦).
اما وضع بارودی درست برخلاف یازجی است ، زیرا وی توانایی آن را داشته که میان تجربه های شخصی خود و زبان شسته و پاک شاعران عصر عباسی ، همچون متنبی پیوندی برقرار کند، آن هم با شیوهای که گه گاه محیطی را که در آن زیسته ، تصویر کرده است (شفیعی کدکنی ، ١٣٥٩ ب: ٤٤و٤٥)، در واقع بارودی نخستین شاعری بود که توانست عمود شعر عربی را در دورة معاصر تجدید و احیا کند (ربابعه ، ١٣٨١: ١٤٠).
٢-٢-٤- ویژگی های فکری شعر بازگشت ادبی و حرکة الاحیاء شاعران بازگشت ادبی در ایران تمام تلاش خود را صرف این می کردند که همان افکار و مضامین دوران غزنوی و سلجوقی را بیان کنند.