چکیده:
توجه به رابطه بین تجارت آزاد، توسعه اقتصادی و تخریب محیطزیست از جنبههای مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی حائز اهمیت است. این مقاله رابطه بلندمدت بین رشد اقتصادی، آزادسازی تجاری و تخریب محیطزیست را همراه با دیگر عوامل اقتصادی، ازجمله صنعتیشدن و مصرف کود، با توجه به آخرین اطلاعات در دسترس در دوره زمانی 1980-2005 برای کشور ایران ارزیابی نموده است. مطالعات انجام شده در کشور، تاکنون عمدتا آلودگی هوا را به عنوان شاخص تخریب محیطزیست در نظر گرفتهاند. این مطالعه با توجه به اهمیت آلودگی آب و ارتباط نزدیک آن با عوامل اقتصادی و تجاری، مصرف بیوشیمیایی اکسیژن در آب (BOD) را بهعنوان شاخصی از این نوع آلودگی در نظر گرفته و تاثیر عوامل فوق را بر روی آن ارزیابی نموده است. همچنین در این مطالعه از روش خودرگرسیون برداری (VAR) برای برآورد مدل پژوهش استفاده گردیده و رابطه همجمعی بین متغیرها از روش یوهانسن - جوسیلیوس استخراج شده است. نتایج نشان میدهد که در بلندمدت، رشد اقتصادی و فعالیتهای کشاورزی و صنعتی بر انتشار آلودگی آب تاثیر مستقیم دارند، درحالیکه آزادسازی تجاری با آن رابطه عکس دارد. از اینرو ضروری است که با الـزام صنایع و واحـدهای تولیدی به تصفیه پسـاب خروجی خود و همچنین بهکارگیری تکنولوژی و روشهای نوین در بخش کشاورزی و محدود نمودن مصرف کودهای شیمیایی، در جهت کاهش انتشار آلودگی آب، اقدامات اساسی صورت پذیرد.
It is important to consider relationship among liberalized trade، economic development and environmental degradation from different economic، social and politic aspects. This paper has investigated the long run relationship among economic growth، trade liberalization and environmental degradation along with other economic factors such as industrialization and fertilizer consumption، over the period of 1980-2005 in Iran. The majority of the studies which have been done in this field in Iran have considered the air pollution as an environmental degradation measure. According to the importance of water pollution and its close relationship with economic and trade factors، this study has considered the emission of Biochemical Oxygen Demand (BOD) as a measure of this pollution and also has surveyed the impact of above factors on it. Besides، to estimate the research model in this paper، the Vector Autoregression Method (VAR) has been utilized and the cointegration relationship among the variables has been achieved by Johansen and Juselius method. The results show that economic growth، agricultural and industrial activities affect water pollution emission directly، while trade liberalization has a reversed effect on it. in order to decrease water pollution emission it is necessary to force industries and manufacturing units to filter their wastewater as well as using technology and modern methods in agricultural sectors and limiting fertilizer consumption.
خلاصه ماشینی:
الگوی EKC که یک رابطه U شکل معکوس بین تخریب محیطزیست و رشد اقتصادی را نشان میدهد، بیان میدارد که تخریب محیطزیست، ابتدا همگام با افزایش درآمد سرانه یک کشور افزایش یافته، اما متعاقبا پس از رسیدن به سطحی معین از رشد اقتصادی، تخریب محیطزیست متوقف شده و سپس کاهــش مییابد Cole Internalization Externality Jafar et al Asia-pacific Economic Coorporation Environmental Kuzntes Curve (شفیک و باندیوپاهای 1 ، 1992؛ بکرمن 2 ، 1992؛ شفیک، 1994) بیشتر مطالعات انجام شده در زمینه تخریب محیطزیست، در رابطه با آلودگی هوا بوده و کمتر به بررسی فرضیه EKC در مورد آلودگی آب پرداخته شده است.
دلیل اصلی آلودگی آب بر اثر فعالیت کشاورزی، استفاده از آفتکشها، کودهای شیمیایی، کشت فشرده در مناطق خاص و کود حیوانی است (روجرس 9 ، 2000؛ آژانس Scale Effect Technique Effect Composition Effect Copeland and Taylor Grossman and Krueger Pollution Haven Hypothesis Alam, et al WHO/UNEP Rogers محیطزیست 1 ، 2005) که به آبهای زیر زمینی نفوذ میکنند و یا وارد رودخانهها و آبهای سطحی میشوند.
Environmental Agency Cole and Elliott صادقی (1392) به ارزیابی رابطه بین متغیرهای درآمد سرانه، تراکم جمعیت و شاخصهای انتشار آلودگی هوا و آب طی سالهای 1359-1388 پرداخته است.
بدین ترتیب این نتایج Philips-Perron Test Vector Autoregressive Schwarz–Bayesian Criterion Akaike's Information Criterion Johansen and Juselius co-integration technique Normalized Cointegrating نشان میدهد که برای کشور ایران در بلندمدت، رشد اقتصادی و صنعتیشدن بر میزان انتشار آلودگی آب اثر مستقیم دارند، درحالیکه آزادسازی تجاری میتواند باعث کاهش انتشار آن شود.