چکیده:
در اندیشه شیعه ، امام جانشین پیامبر(ص ) میباشد و دارای کمالات و فضائلی است که او را از بقیه مردم متمایز مینماید که در مواردی فهم آن برای توده ی مردم دشوار است ؛ ازجمله روایاتی که این واقعیت را بیان مینماید کلام امیرمومنان علی(ع ) در نهج البلاغه است که میفرمایند: «ان امرنا صعب مستصعب ». در این که مقصود از این جمله چیست اختلاف نظر وجود دارد؛ عده ای آن را به احادیثی تفسیر کرده اند که دارای بطون میباشد و گروهی آن را به روایاتی که کمالات ائمه : را بیان کرده اند و برخی نیز به ولایت ائمه : تفسیر کرده اند. این مقاله با تحقیق و بررسی روایات مشابه که جانشین این واژه با عبارت های مختلف مثل «ان حدیثنا صعب مستصعب »، «علم العلماء صعب و مستصعب »، «اقامه ی ولایتی صعب مستصعب » و... بیان شده است و با توجه به معناشناسی واژگان به کار رفته در روایات ، به این نتیجه رسیده است که مقصود از امرنا، ولایت ائمه : میباشد که دارای مراتب بسیاری است و برای توده ی مردم قابل تحمل نیست و اگر در روایتی این مساله به حدیث یا خبر نسبت داده شده است به این اعتبار است که این روایات مراتب ولایت ائمه : را بیان مینماید که مستندات آن را در مقاله باید جستجو کرد.
خلاصه ماشینی:
"اما آن چه فرق حقیقی بین کفار و غیرکفار است ، اقرار به ولایت ائمه و وجود کمالات و فضایل برای ایشان است و همین معنا از قید «علی الکافر» مستفاد میشود (خوش فر، ١٣٨٨: ١١٦) که روایات دیگر مؤید این مطلب است مثل دسته روایاتی که فرموده اند این سه گروه نباید به غیر هم کیش خویش که آن احادیث را قبول نمیکنند، مطالب این چنینی را بگویند؛ مانند روایت زیر: عن أبی عبدالله (ع ) قال : خالطوا الناس بما یعرفون و دعوهم مما ینکرون و لا تحملوا علی أنفسکم و علینا «إن أمرنا، صعب مستصعب لا یحتمله إلا ملک مقرب أو نبی مرسل أو عبد مؤمن امتحن الله قلبه للإیمان »؛ (صفار قمی، ١٤٠٤: ٢٦) امام صادق (ع ) فرمود: با مردم با آن چه میدانند معاشرت کنید و آن ها را در آن چه قبول نمیکنند رها کنید و باری را به گردن خود و ما قرار ندهید؛ چرا که همانا امر ما، صعب و مستصعب است و آن را جز ملک مقرب و نبی فرستاده شده و مؤمنی که خدا قلب او را برای ایمان امتحان کرده باشد، قبول نمیکند."