چکیده:
«تفسیر به رای» همواره از برجسته ترین مسائل مطرح میان مفسران و دانشمندان علوم قرآنی بوده و تاریخچه آن را تا دوران نزول وحی و دوران زندگانی رسول خدا صلی الله علیه و آله می توان به پیش برد. معروف ترین سخن درباره نفی تفسیر به رای را امیرالمومنین علی علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده است: «قد کذب علی رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ علی عهده حتی قام خطیبا، فقال: ایها الناس، قد کثرت علی الکذابه، فمن کذب علی متعمدا فلیتبوء مقعده من النار؛ ثم کذب علیه من بعده.»
مراد از «تفسیر به رای» عبارت است از: تفسیر قرآن بر اساس استقلال رای و بی نیازی از منابع و مستندات معتبر، با هر انگیزه و هدفی که باشد. برای نهی از تفسیر به رای، می توان استناد به بسیاری از آیات و روایات کرد. روایات نفی از تفسیر به رای را می توان به پنج دسته تقسیم نمود. علامه طباطبائی از مجموع روایات، به ویژه روایات دسته پنجم، نتیجه می گیرد که نهی در روایات، مربوط به روش تفسیر است، نه اصل تفسیر؛ یعنی اگر با روش نادرست وارد تفسیر قرآن شویم، حتی اگر به نتیجه درست هم منجر شود، باز هم ناپسند، نکوهیده و محکوم است.
One of the most profound issues which is always discussed among interpreters of the Quran and scholars of Quranic sciences is “the interpretation of the Quran by personal opinion”، whose history can be traced back to the time of revelation and Holy Prophet’s lifetime. The most famous saying about the prohibition of interpretation of the Quran by personal opinion is Imam Ali’s saying، who citing Holy Prophet (May blessing and peace of Allah be upon him and his progeny) states “someone falsely attributed some lies to Holy Prophet (May blessing and peace of Allah be upon him and his progeny)، such that Holy Prophet stated in a sermon: the number of false sayings attributed to me is increasing. Anyone who attributes false sayings to me will be in hell-fire and will abide in it.”
Interpretation of the Quran by personal opinion means interpreting the Quran on the basis of independent standpoint and independence from valid sources and documents، with any intention and aim. We can refer to many Quranic verses and hadiths which prohibit interpretation of the Quran by personal opinion. These hadiths can be divided into five groups. Based on these traditions، particularly the fifth group، Allamah Tabatabaii concludes that prohibition of Quranic interpretation is not related to the interpretation itself but to its method، which means that even if we obtain correct results through incorrect interpretation of the Quran our method of interpretation is disfavored، reproachable and condemned.
خلاصه ماشینی:
"2. روایات امام صادق علیه السلام با الفاظ گوناگون، مردم را از تفسیر به رأی بازداشته اند، روایاتی در این زمینه از آن حضرت و سایر معصومان علیهم السلام رسیده است که به لحاظ موضوع، به پنج دسته تقسیم می شود و این نوشتار به سیزده نمونه از آنها اشاره می کند: در روایت نخست، که امام صادق علیه السلام نیز در زنجیره سند آن قرار دارد و به نقل از رسول خدا صلی الله علیه و آله از خداوند متعال بیان شده، تفسیر به رأی به طور مطلق محکوم گردیده و چنین مفسری مؤمن به خداوند شناخته نشده است.
2. رسول خدا صلی الله علیه و آله: «من قال فی القرآن برأیه فلیتبوأ مقعده من النار» (ترمذی، 1403ق، ج 4، ص 268و269؛ احمدبن حنبل، بی تا، ج 1، ص 232و269)؛ هر کس به رأی خود در قرآن سخن بگوید باید جایگاهش را برای آتش فراهم کند.
6. رسول خدا صلی الله علیه و آله: «من قال فی القرآن برأیه أو بما لا یعلم، فلیتبوأ مقعده من النار» (نسائی، 1411ق، ج 5، ص 31)؛ هر کس درباره قرآن با رأی خود یا بدون آگاهی سخن بگوید باید جایگاهش را برای آتش فراهم کند.
رسول خدا صلی الله علیه و آله: «من قال فی القرآن برأیه فأصاب فقد أخطأ» (ترمذی، 1403ق، ج 4، ص 268و269؛ سجستانی، 1410ق، ج 2، ص 177؛ متقی هندی، بی تا، ج 2، ص 16؛ طبری، 1415ق، ج 1، ص 56)؛ هر کس درباره قرآن به رأی خود سخن بگوید اگر ـ تصادفا هم ـ به واقع برسد، یقینا خطا کرده است."