چکیده:
یکی از مباحث مهم که در قلمرو معرفت دینی قابل بررسی است، عوامل تاثیرگذار بر معرفت دینی می باشد. این عوامل در تولید معرفت دینی، حفظ و ثبات آن، تغییر و تحول آن و تعمیق و رسوخ آن در نفس موثر هستند. هدف این مقاله، طرح نظریات علامه طباطبائی در زمینه عوامل تاثیرگذار بر معرفت دینی است. بر این اساس، در این نوشتار با تمرکز بر تفسیر المیزان درصددیم نظریات علامه را در این زمینه شناسایی کنیم. این عوامل را می توان در قالب دو گروه عوامل درونی و عوامل برونی طبقه بندی کرد. عوامل درونی شامل پیش دانسته های ذهنی، عوامل قلبی، عوامل جسمانی و عملی می باشد و عوامل برونی، به دو دسته عوامل اجتماعی و عوامل دینی قابل تقسیم است.
One of the important issues to be studied in the area of religious knowledge is the factors that influence such knowledge. These factors are considered to be effective in creating، preserving، and changing religious knowledge and in its deeper penetration into the soul. Focusing on Al-Mizan commentary، this paper aims at investigating Allamah-Tabatabaiee's ideas about the factors effective in religious knowledge. These factors can be classified into two categories: inner and outer factors. Inner factors consist of mental foreknowledge، and emotional، physical and practical factors. Outer factors can be divided into social and religious factors.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اينكه تاكنون اثرى مستقل و جامع در اين زمينه از ديدگاه علّامه طباطبائى نگاشته نشده است و اين مباحث در تفسير الميزان ضمن بررسى آيات و روايات يا بحث هاى علمى و فلسفى به طور پراكنده مطرح گرديده است، ضرورت دارد كه اين مباحث به طور منسجم و دسته بندى شده ارائه گردد.
2. يكى ديگر از تأثيرات منفى دخالت پيش دانسته هاى علمى در فهم آيات قرآن آن است كه مفسّر، فرضيات غيرمسلم علوم تجربى را مبنا قرار دهد و با استفاده از آنها بخواهد به تفسير متون دينى كه در زمينه امور مادى بياناتى دارد، بپردازد.
مراتب معنوى: به نظر علّامه، درجات معنوى افراد كه معيار آن قرب به خداوند متعال است، در دستيابى انسان به معرفت دينى تأثير مهمى دارد؛ زيرا قرآن داراى معانى طولى است كه مترتب بر يكديگرند و افراد با توجه به مراتب معنوى كه دارند مى توانند به مراتبى از اين معانى دست يابند (همان، ج 3، ص 73).
3. عوامل جسمى به نظر علّامه، ساختمان جسمى انسان ها در معرفت آنها به ويژه معرفت دينى شان نقش بسزايى دارد؛ زيرا ساختمان جسمانى افراد موجب مى شود نيروى جسمانى آنها تفاوت كند و اين امر در كاركرد اعضاى ادراكى تأثيرگذار است و موجب مى شود در فهم و تعقل، برخى تيزهوش و برخى ديگر كندذهن باشند.