چکیده:
سعادت از دغدغههای اساسی هر انسان بوده و از مباحث مهم دین، اخلاق، فلسفه اخلاق وانسانشناسی فلسفی بهشمار میآید و عالمان دینی و فیلسوفان اسلامی همواره به مطالعه و تحقیقدر آن پرداختهاند. این پژوهش، در پی بررسی چیستی سعادت از دیدگاه فلسفههای مشاء، اشراق وحکمت متعالیه است. از نگاه این مکاتب، سعادت عبارت است از: درک کردن و رسیدن بهلذتهایی که برای انسان کمال محسوب میشود. اما ازآنجاکه قوای نفس انسان متعدد بوده و برایهر کدام، لذتهای خاصی کمال است، سعادت نیز متکثر و دارای مراتب مختلف میباشد، مانندسعادت حسی، سعادت خیالی و سعادت عقلی. برترین مراتب سعادت، همان لذتهای عقلی استکه برای نفس ناطقه حاصل میشود و سعادت حقیقی نیز همان است که در بعد نظری با ادراکمعقولات و اتصال به مجردات و در بعد عملی با استیلای بر بدن به دست میآید. در نهایت، مکاتبفلسفی مشاء، اشراق و حکمت متعالیه در چیستی سعادت، همسو و همنظر هستند. این پژوهش باروش تحلیلی ـ توصیفی انجام شده است.
خلاصه ماشینی:
"آنها با مرورتعداد زیادی از پژوهشهای مختلف، در پی بررسیاین موضوع بودند که مذهب و بخشودگی تا چهمیزان با کارکرد و عملکرد انسان درآمیخته است؛ازاینرو، بر اساس بررسیهای خود، به این نتیجهرسیدند که مفهوم بخشودگی، بهطور کلی، دارایریشههای عمیق مذهبی در فرهنگ غربی است(کندلر، لیو، گاردنر، مککالوف، لارسون وپرسکات، 2003)، نیز با مطالعه بر روی دوقلوهایبزرگسال، بهمنظور ارزیابی دینداری، معنویت ونگرشهای مرتبط به آن، اقدام به تجزیه و تحلیلعاملی نمودند.
اجرای مکارم اخلاقی و دستیابی بندگان به تقوا وپرهیزگاری برای رسیدن به بسیاری از کمالات انسانی: امامصادق علیهالسلام در این زمینه میفرماید: «الا احدثکبمکارم الخلاق؟ الصفح عن الناس و مواساة الرجل اخاهفی ماله و ذکر الله کثیرا» (صدوق، 1372، ص 191)؛آیا به شما بگویم که مکارم اخلاق چیست؟ گذشتکردن از مردم، کمک مالی به برادر (دینی) خود وبسیار به یاد خدا بودن.
موارد گفتهشده را میتوان در الگوی زیرصورتبندی نمود: شکل (2): مقتضیات بخشودگی در آموزههای اسلامی شکل (2) نشان میدهد که بخشودگی با توجه بهنوع و گستره خطا، و پیامدی که بخشش فرد خاطی ازسوی فرد آسیبدیده در پی خواهد داشت و نیزقصد و انگیزه خطاکار، میتواند به دو شکل ممدوحیا مذموم ظاهر شود.
ازاینرو، درمحدوده فردی، بخشودگی بهمثابه صفتی در کنارفضایل برتر با انگیزه ماورایی و الهی و فوق دنیوی ونه در ارتباط با فرد خاطی و یا صرفنظر از نوع عملتجاوزکارانه، ترغیب و تشویق میشود (قرب الهی،مورد رحمت الهی واقع شدن، جلب رضایت خالق)؛اما در محدوده حقوق مردمی (حقالناس و اجرایحدود الهی) صفت بخشودگی بهمنزله فضیلت، درشرایط و محدودههای خاصی قابل اعمال است."