چکیده:
کعبه، مقدّسترین معبد الهی، نماد همیشگی اسلام، کانون گسترش کرة خاکی و اولین نقطة مسکونی زمین است. این کانون قدسی، عمری به درازای حیات این جهان دارد و همچون نگینی فروزان بر تارک هستی درخشیده و چراغ راه و مایة هدایت بشر میباشد. عرش خدا در زمین، محور و مدار توحید، جاذبیت خارق العادّه، مصونیت اعجابآمیز، پناهگاه امن بشر، هدایت عالمیان، پرچم و بیرق اسلام، قوام دین، استواری مردم، برابری و مساوات، اتحاد و انسجام، پیوند با ولایت و آمرزش گناهان؛ برخی از برجستهترین ویژگیهای نمادین این معبد قدسی است. این نوشتار، با رویکردی ارتباطی، به معناشناسی خانة کعبه به عنوان پیچیدهترین نماد حج پرداخته و جنبههای نمادین آن را به عنوان راهبردیشناختی برجسته میسازد.
خلاصه ماشینی:
مقدمه کعبه، در سرزمين گرم و خشک حجاز و در شهر مکّه قرار دارد و مسلمانان براي برپايي آيينهاي مختلف مذهبي، از جمله مناسک حج با آن در ارتباطاند؛ کعبه خانهاي است که به دليل معماري آن به دست پيامبران الهي، مورد تقديس و احترام همگاني و قبلهگاه موحّدان است؛ تمامي مسلمانان در اطراف و اکناف عالم ميبايست به هنگام نماز و عرض بندگي و نياز سوي آن بايستند.
عرش خدا در زمين؛ کعبه نماد عرش خدا و تجلّي بيت المعمور در زمين است؛ خداوند متعال براي اين که انسان فرشتهخو شود و آثار فرشتگان در او تجلّي يابد، وي را به طواف حريم کعبهاي فرا ميخواند که معادل بيت معمور در عرش خداوند است؛ از اين رو، همان طور که فرشتگان اطراف عرش الهي در طواف بوده و مشغول تسبيح خداي سبحان و طلب آمرزش براي بندگان هستند، در زمين نيز کعبه را معادل بيت المعمور در عرش بنا کرد تا انسان فرشتهوار گِرد آن طواف کند (جوادي آملي، 1383، چاپ دوازدهم، ص9) و همانند فرشتگان که دائماً با عرش الهي در ارتباطاند، در هر زمان و مکان با کعبه که به محاذات عرش بنا نهاده شده، در ارتباط باشد.
(ضياء آبادي، ص110) اين ويژگي کعبه به خاطر آن است که تدبير و ربوبيت آن به دست خداوند بوده و خود عهدهدار حفظ آن از گزند حوادث است؛ بنابراين، اگر کسي با ارادة ستمگرانه، لباس الحاد به تن کند و بخواهد اين راه الهي را ببندد و مردم را از زيارت و عبادت آن منصرف کند، خداوند متعال که خود تدبير و ربوبيت آن را عهدهدار است، او را به عذابي سخت گرفتار خواهد کرد (جوادي آملي، صص262و263)؛ (وَ مَنْ يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذابٍ أَلِيم) (حج : 25).