چکیده:
تحولات شهرسازی دوران معاصر در ایران و بهخصوص در شهر سنندج به دنبال افزایش جمعیت و شهرنشینی مبین رشد و توسعهی محلههای مسکونیای است که به دور از مراکز شهری، به حومهها رانده شدهاند و بافتهای جدید را در نقاط مختلف شهرها ایجاد نمودهاند. باید به این امر توجه داشت که رشد و گسترش محلههای مسکونی بهخصوص در بافتهای جدید شهری بدون توجه به ابعاد و شاخصهای توسعه پایدار موجب هدررفت منابع طبیعی میگردد که با اهداف توسعهی پایدار شهری در تعارض و تقابل قرار دارد. هدف از این پژوهش ارائه، سنجش و ارزیابی شاخصهای پایداری در محلههای شهری و مقایسه پایداری محلات منتخب واقع در بافتهای گوناگون شهر سنندج از جمله، بافتهای قدیم (قطارچیان)، میانی (تپهقوپال)، جدید (ظفریه) و محلههای واقع در سکونتگاههای غیر رسمی (حاجیآباد) میباشد. این پژوهش با هدف کاربردی و با استفاده از روشهای توصیفی- تحلیلی به سنجش و ارزیابی پایداری در محلههای منتخب پرداخته است. برای تحلیل دادههای پژوهش با توجه به ماهیت پایداری و ابهام و عدم قطعیت موجود در آن از روش استنتاج منطق فازی که به دلیل توانایی در الگوسازی و داشتن روش سیستماتیک ابزاری مناسب برای کاربرد در موقعیتهای مبهم است، استفاده گردید. پس از بررسی منابع علمی و تحقیقات عملی نهایتا 59 شاخص در ابعاد مختلف برگزیده شد. سپس شاخصهای 59 گانه با مراجعه به سوابق علمی و اصول همگنی شاخصها به 12 شاخص ثانویه تقسیم شدند. از تقسیم شاخصهای 12 گانه ابعاد چهارگانه پایداری متشکل از پایداری اکولوژیکی- محیطی، پایداری کالبدی- فضایی، پایداری اجتماعی- فرهنگی و پایداری اقتصادی به دست آمد. ابعاد محیطی- اکولوژیک و کالبدی-فضایی مشخصکننده بعد گستردهی پایداری اکوسیستم و ابعاد اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی نیز تبیینکننده پایداری انسانی است. از ترکیب پایداری اکوسیستم و پایداری انسانی نیز پایداری کلی حاصل گردید. فرآیند استنتاج منطق فازی (شامل مراحل نرمالسازی، فازیسازی، استنتاج فازی و فازیزدایی) برای ارزیابی و سنجش چهار بعد پایداری، دو بعد گستردهی پایداری و پایداری کلی و برای هر کدام از محلههای نمونه موردی، به طور جداگانه و به کمک Tool Box منطق فازی نرمافزار MATLAB به اجرا درآمد. نتایج نشاندهندهی پایداری بیشتر محله قدیمی قطارچیان (421/.) در مقایسه با محلههای واقع در بافت جدید (ظفریه= 335/.)، بافت میانی (تپهقوپال= 196/.) و حاشیهنشین (حاجیآباد= 125/.) میباشد.
خلاصه ماشینی:
"به منظور انتخاب روش مناسب برای تحلیل دادههای این پژوهش با توجه به ابهام و عدم قطعیت ذاتی حاکم بر علوم انسانی و محیط های برنامه ریزی، تصمیم سازی و تصمیم گیری به طور کلی و مفهوم مبهم و پیچیده واژهی پایداری به طور خاص از روش استنتاج منطق فازی که امکان بررسی و صورتبندی ریاضی مفاهیم نادقیق و ناخوش تعریف را فراهم مینماید استفاده گردید.
٤. مبانی نظری مفهوم توسعه ی پایدار به روشهای گوناگون در قالب مفاهیم متنوعی چون تبادل ارزشها (١٩٨٩ ,Clark)، حمایت و پشتیبانی از وضعیتی مطلوب (سعیدی، ١٣٧٧)، کاربرد چهار اصل یکپارچگی، برابری، انطباق و پذیرش محدودیت ها (٢٠٠٠ ,Ward)، متضمن دستیابی به کیفیت زندگی در ابعاد مختلف برای همه (٢٠٠١ ,Bond)، تداوم طولانی مدت اکوسیستم در حمایت از زندگی انسانی و رفاه اجتماعی (یاریحصار، ١٣٩٠)، توسعه ی اخلاقی (١٩٩٤ ,Roslton)، رسانیدن انسان به مرحله رضایت از زندگی خویش (١٩٩٦ ,Escap) و سعادت بشر (١٩٨٧ ,Mustafa) توسط افراد و نهادهای مختلف ارئه گشته است ، اما کامل ترین این تعریف ها را میتوان توسعه ای دانست که نیازهای نسل فعلی را بدون به خطر انداختن توایی نسل آینده در برآوردن نیازهای خود، تأمین کند (٥ :١٩٨٧ ,WCED)."