چکیده:
استان کرکوک یکی از مهمترین مناطق تحت منازعه میان کردها و دولت مرکزی عراق به شمار میرود که تمامی مذاکرات صلح میان احزاب کرد و دولت مرکزی عراق، از زمان تاسیس آن کشور تاکنون را تحت شعاع قرار داده است . سرنوشت این استان همواره یکی از مسائل مناقشه آمیز میان کردها و حکومت مرکزی عراق بوده است . کردهای عراق کرکوک را بخش جداییناپذیر سرزمین کردستان قلمداد کردهاند و رهبران کردستان عراق آن را «قلب کردستان» و «قدس کردستان» لقب دادهاند و بارها در مواضع سیاسی خود اظهارکردهاند که حاضر به مصالحه درباره سرنوشت کرکوک نخواهند شد، از جانب دیگر حکومت مرکزی عراق، این استان را جزء مناطق کردنشین به شمار نمیآورد و حاضر به پذیرش خواست کردها، مبنی برالحاق کرکوک به کردستان نشده است . فرض اساسی این پژوهش بر آن است که جایگاه ژئواکونومیکی کرکوک در سطح ملی و منطقه ای یکی از موانع جدی الحاق کرکوک به کردستان میباشد. پژوهش حاضر با رویکردی ژئوپلیتیکی و به شیوه توصیفی– تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و میدانی به بررسی موانع الحاق کرکوک به دولت منطقه ای کردستان پرداخته است .
خلاصه ماشینی:
"٥- تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق بررسی وتجزیه و تحلیل یافته ها با توجه به سوال و فرضیه تحقیق به صورت زیر ارائه میگردد: ١- مسأله مناقشه برانگیز سرنوشت کرکوک و مناطق تحت منازعه میان دولت مرکزی عراق و دولت منطقه ای کردستان، ریشه ای تاریخی داشته و از بدو پیدایش دولت عراق در سال ١٩٢٣م ، کردهای آن کشور، یعنی ساکنان اصلی ولایت موصل عثمانی یا کردستان جنوبی، به صورت مداوم و بدون انقطاع در راستای مطالبات سیاسی خود با رژیم های حاکم بر عراق در حال مبارزه بودهاند و در این مبارزات نیز مسأله حاکمیت بر استان کرکوک از مهمترین محورهای مذاکرات میان دولت مرکزی عراق و جنبش کرد بوده است .
بعد از سرنگونی رژیم بعث عراق در سال ٢٠٠٣م به وسیله هم پیمانان به رهبری ایالات متحده آمریکا و بازگشت گروههای معارض عراقی به کشور و تشکیل شورای حکومتی موقت و دولت انتقالی، یکی از موضوعات جدی میان دولت منطقه ای کردستان و احزاب سیاسی عراق(شیعه و سنی)، حل مسالمت آمیز مسأله سرنوشت کرکوک و مناطق دیگر تحت منازعه بوده که انعکاس آن را میتوان در ماده (٥٨) از قانون موقت دولت در مرحله انتقالی و همچنین ماده (١٤٠) قانون اساسی عراق یافت .
٢- در پاسخ به سوال تحقیق «مهمترین مانع الحاق کرکوک به دولت منطقه ای کردستان چیست ؟» با توجه به بررسیهای صورت گرفته در بخش یافته های تحقیق ، میتوان به نتایج ذیل دست یافت : الف : در بررسی تاریخی قضیه کرکوک و با عنایت به مفاد مذاکرات میان جنبش سیاسی کردستان و دولتهای حاکم بر عراق، مهمترین دلیل عدم موافقت دولت مرکزی عراق در الحاق کرکوک به کردستان، وزن ژئوپلیتیکی و جایگاه ژئواکونومیکی این منطقه در عراق میباشد."