چکیده:
در قرن بیستم ، عوامل گوناگونی در شکل گیری قدرت های جدید جهانی نقش داشته اند که شناخت این عوامل و بررسی چگونگی اثرگذاری آنها بسیار با اهمیت است . به طور قطع ، یکی از این عوامل قدرت زا فناوری میباشـد که با تأثیرگذاری بر حوزه های مختلف نظامی، اقتصادی، اجتمـاعی و سیاسـی موجـب افـزایش قـدرت ملـی و فاصله گیری چند کشور از بقیه شده است . قدرت ملی در هر کشوری جایگـاه آن را در سلسـله مراتـب قـدرت جهانی یا ساختار ژئوپلیتیکی جهانی تعیین میکند که امروزه ، ارتباط مستقیمی با درک مفاهیم اقتصاد ملـی دارد. تأثیر مثبت و اساسی فعالیت در زمینه های اقتصادی بر رشد و توسـعه قـدرت ملـی را مـیتـوان در بازسـازی و برتری کشورهای شکست خورده آلمان و ژاپن به دلیل بهره مندی از اقتصاد و فناوری و متقابلا بهـره منـدی کمتـر روسیه در صحنه جهانی با وجود دارا بودن قدرت نظامی مشاهده کرد. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که علم و فناوری چگونه مـیتوانـد در تعامـل بـا اقتصـاد، موجب ارتقاء جایگاه منطقه ای و جهانی کشور شود. به همین جهت روش توصیفی – تحلیلـی بـه عنـوان روش تحقیق انتخاب شده و از چارچوب نظری «نظام ملی نوآوری» استفاده گردید، گردآوری اطلاعات مورد نیاز نیـز به روش کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است . برای مطالعه تطبیقی نیز کشور هند انتخاب گردیـد. یافتـه هـا نشان داد که در کشورمان علیرغم وجود زیرساخت های لازم ، نیروی انسانی کارآمد و تأکید و برنامـه ریـزی در سطح ملی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین فناوری زیستی، این دو بخش فناوری، تـأثیر قابـل توجهی در اقتصاد ملی نداشته اند در حالیکه در هند، علیرغم جمعیت فقیر زیـاد، بوروکراسـی پیچیـده ، فسـاد اداری و مشکلاتی از این دست ، با مدیریت مؤثر دو بخش فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات و زیسـت فنـاوری، اقتصاد ملی قدرتمندی شکل گرفته و اشتغال و ثروت قابل توجهی تولید شده است . اقتصاد مبتنی بر فناوری در کنار سایر مؤلفه های قدرت همچون جمعیت ، سرزمین پهناور و تسـلیحات اسـتراتژیک نظـامی موجـب ارتقـاء جایگاه جهانی هند تا سطح قدرت های نوظهور شده است .
خلاصه ماشینی:
"در سال ٢٠١٢، بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات ، به تنهایی، در حدود یک سوم درآمد کشور معادل درآمد ١٠٠ میلیارد دلار را به خود اختصاص داده بود همچنین برای بیش از ١٠ میلیون نفر اشتغال ایجاد کرده و به یکی از تأمین کنندگان اصلی نرم افزار در جهان تبدیل شد است .
هند دارای همکاریهای گسترده علمی و فناوری با کشورهای بزرگ جهان است ، عضو گروه مهم اقتصادی «بریکس » میباشد، در پیمان شانگ های عضو ناظر میباشد، در حدود یک سوم درآمد این کشور در سال ٢٠١٢ از حوزه «فناوری اطلاعات و ارتباطات » بوده است و در سطح بین الملل نیز هر یک از قدرت های جهانی به دنبال یارگیری این کشور هستند.
حال سوال این است که افزایش قدرت اقتصاد ملی این کشور چگونه محقق شده است و چه تأثیری بر جایگاه جهانی آن داشته است ؟ جدول شماره ١: تولید داخالص داخلی ١٠ کشور برتر جهان شکل ١-٥ Source: The Global competitiveness Report 2014-2015 در اوایل دهه ٩٠ میلادی وضعیت اقتصادی هند ملال انگیز بود چراکه شریک تجاری اصلی آن یعنی اتحاد جماهیر شوروی فروپاشید و هند را با مشکلات زیادی مواجه کرد.
خلاصه میتوان مدعی شد که روند بیست سال گذشته هند موجب شده است تا با قدرت گیری عناصر قدرت ملی و بویژه اقتصاد آن ، این کشور به عنوان یک «قدرت نوظهور» نام گرفته و به دنبال ایفای نقش گسترده تری در نظام بین الملل باشد."