چکیده:
هدف از نگارش مقالۀ حاضر، شناسایی فرایندهای واجی «تضعیف» موجود در گونههای کردی ایلامی بر-اساس«چارچوب واجشناسی زایشی» میباشد. بدین منظور نگارندگان «20» گویشور را انتخاب نموده و از طریق پرسشنامۀ تدوین شده با آنها مصاحبه کردهاند. به علاوه یکی از نگارندگان نیز گویشور، گونۀ کردی فیلی و آشنا به سایر گونهها میباشد. بر این اساس پژوهش حاضر در مجموع 600 داده را مورد بررسی قرار داده است که با توجه به محدودیت حجم مقاله 63 دادۀ بارز را به عنوان نمونه ارائه کرده است. دادههای مورد بررسی بر مبنای الفبای بینالمللی «آی پیای» آوانگاری شدهاند. روش مورد استفاده در این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی میباشد. برخی از مهمترین دستاوردهای پژوهش عبارتند از: 1- معمولا دامنۀ عملکرد فرایند «تضعیف» در پایان هجا میباشد. 2- عدم حضور فرایند تشدید در گونههای کردی ایلامی نشان میدهد که ما در این گونهها تمایل به حذف خوشههای همخوانی داریم.
خلاصه ماشینی:
قاعدة ٧-٣- تبدیل a به ə )به تصویر صفحه مراجعه شود) ازآنجاییکه فرایند تبدیل /o/ به [ə] در اغلب گونه های کردی ایلامی دیده میشود و واکۀ میانی، گرد و پسین o، فقط در زمانی که محیط آن پسین باشد، یعنی همخوان قبل از آن /q, k,χ ,g / و همخوان بعدازآن / (ʈ)r,l / باشد، باقی میماند، بنابراین هنگامیکه با واکۀ پسین o در زبان فارسی روبرو میشویم به جزء در مواقع مذکور، این واکه با واکه های uوə جایگزین میشود.
)به تصویر صفحه مراجعه شود) در جدول ٧-٢- در گونه های کردی ایلامی فرایند مرکزی شدگی اتفاق افتاده است ، علت این امر هم جواری همخوان پسین /g/ با واکۀ پیشین a میباشد، براثر این مجاورت همگونی بین آن ها رخ داده است و همخوان پسین /g/ سبب افتادگی واکه شده و بعد خود حذف میشود.
در زبان پهلوی در پایان بسیاری از کلمات همخوان نرم کامی /g/ وجود داشته به طوریکه در برخی واژه های گونه های کردی ایلامی واکه ی قبل از آن ها مرکزی شده و حفظ شده است ، اما در زبان فارسی این همخوان حذف شده و واکۀ قبل از آن به واکۀ /e/ تبدیل شده است .
جدول ٧-٧ : تبدیل d به t در پایان واژه در وام واژه ها )به تصویر صفحه مراجعه شود) داده های جدول ٧-٦ و ٧-٧- نشان میدهند که همخوان انسدادی و واکدار d موجود در کلمات فارسی و وام واژه ها به همخوان انسدادی و بیواک t در گونه های کردی ایلامی تبدیل شده اند.