چکیده:
هویت قومی سطحی از هویت جمعی است که میتواند گروهی از افراد را که با یکدیگر اشتراکات جغرافیایی، زبانی، تاریخی، نژادی و مذهبی دارند، را با هم همبسته و منسجم کند. مقاله حاضر با هدف بررسی تطبیقی هویت قومی در ایران و لبنان در میان دانشجویان دانشگاههای تهران و دانشگاه آمریکایی بیروت انجام شد. متغیر وابسته که به عنوان مساله اصلی تحقیق در نظر گرفته شده است " هویت قومی" دانشجویان است که با متغیرهای مستقلی همچون هویت ملی، جهانی شدن، فرهنگ تساهل و تسامح، جنس، سن، ... در ارتباط و مقایسه گذاشته شده است. چارچوب نظری استفاده شده در این تحقیق، تلفیقی از نظریات مید، اسمیت، فینی و گیدنز است. حجم نمونه آماری شامل 800 نفر دانشجویان دانشگاه تهران و بیروت است که نمونه هر کشور400 نفر از میان چهار قومیت عمده ایران (فارس، ترک، کرد و لر) و لبنان (شیعه، سنی، مسیحی مارونی و دروزی) به روش سهمیهای انتخاب شدند. روش تحقیق حاضر از نوع پیمایشی است و گردآوری دادهها به وسیله پرسشنامه انجام شده است. در این بررسی برای تعیین روایی از اعتبار صوری و برای تعیین پایایی سوالها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. نتایج آزمونهای آماری نشان میدهد بین میزان هویت قومی دانشجویان ایرانی و لبنانی تفاوت وجود دارد: میزان هویت قومی دانشجویان لبنانی از دانشجویان ایرانی بیشتر است. در بین دانشجویان ایرانی میزان هویت قومی دانشجویان کرد از دانشجویان سایر اقوام بالاتر است. همچنین، در بین دانشجویان لبنانی هویت قومی دانشجویان شیعه و دروزی بالاتر از دانشجویان سایر اقوام است. متغیرهای جهانی شدن و فرهنگ تساهل و تسامح دانشجویان ایرانی بر هویت قومی آنها تاثیر معناداری دارد. هرچه جهانی شدن و تساهل و رواداری در بین دانشجویان ایرانی قویتر باشد، میزان هویت قومیشان قوی تر است. همچنین، هرچه میزان هویت ملی، جهانی شدن و فرهنگ تساهل و تسامح در بین دانشجویان لبنانی بیشتر باشد، میزان هویت قومیشان بیشتر خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به تکثر قومی بودن دو کشور ایران و لبنان و همچنین، ارتباطات تنگاتنگ و علقههای فراوان بین دو کشور و شرایط مشترک سیاسی- اجتماعی بر این اساس، سؤال اصلی در این مقاله آن است که وضعیت هویت قومی در ایران و هویت قومی در لبنان چگونه است؟ به عبارتی، آیا میان میزان گرایش هویت قومی در بین دانشجویان ایرانی و گرایش به هویت قومی در بین دانشجویان لبنانی تفاوت معناداری وجود دارد؟ همچنین، عوامل مؤثر بر هویت قومی در دو کشور کدامند؟ مفهومشناسی هویت قومی یکی دیگر از انواع هویت جمعی است که به مجموعه مشخصهها و ویژگیهایی اطلاق میشود که یک قوم را از قومهای دیگر متمایز میکند و بین اعضای قوم یک احساس تعلق به همدیگر ایجاد و آنها را منسجم میکند.
آموسی (1384) در تحقیقی با عنوان «احساس تعلق به هویت قومی و هویت ملی در بین جوانان شهر پیرانشهر» عنوان میکند که جوانان کرد شهر پیرانشهر به واسطه تقویت خودآگاهی سیاسی منتج از تحولات منطقهای، شرایط جهانی شدن، بالا رفتن میزان سواد عمومی، آگاهی به مسأله تبعیض سیاسی، حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، رواج گستردة رسانههای کردی زبان مثل ماهواره، تمایل به دخالت دادن آنها در امر حکومتداری و دور نگهداشتن عمدی آنها از این مقوله، طی سالهای اخیر، از لحاظ هویت کردی، خود را تقویت کردهاند.
فرضیه2: به نظر میرسد رابطه هویت قومی با هویت ملی، جهانی شدن و فرهنگ تساهل و تسامح در میان دانشجویان دو کشور ایران و لبنان در مقایسه با یکدیگر دارای تفاوت معناداری است.
همچنین، متغیرهای سن، وضعیت تأهل، رشته تحصیلی، مقطع تحصیلی، سال تحصیلی، قومیت، مذهب، هویت ملی، جهانی شدن، فرهنگ تساهل و تسامح بر هویت قومی دانشجویان لبنانی تأثیر معناداری داشته است."