چکیده:
یکی از سوال های اساسی در اندیشه پژوهشگران حوزه دین این است که آیا همه پیروان ادیان، اهل نجات هستند یا فقط عده ای خاص به نجات و رستگاری می رسند و مستضعفان ـ که جمعیت پرشماری از انسان ها را تشکیل می دهند ـ چه سرنوشتی در این زمینه خواهند داشت؟ منابع دینی و عالمان دین در این زمینه چه نظریاتی دارند؟ این مقاله به تبیین رابطه استضعاف دینی و نجات با مقایسه دیدگاه علامه طباطبایی و شهید مطهری می پردازد. این دو متفکر علاوه بر اینکه به نجات سلبی مستضعفان معتقدند، به نجات ایجابی آنها، یعنی ورود مستضعفان به بهشت نیز باور دارند؛ البته علامه طباطبایی از راه شمول عفو الهی بر مستضعفان دینی و شهید مطهری از راه عدم کفر جحودی آنان و داشتن دین فطری به این نتیجه رسیده اند
One of the basic questions asked by the researchers in the field of religion is that whether all of the followers of religions are the people of salvation or whether a few certain people will be saved and reach salvation and in this regard، what kind of destiny is waiting for the weak people - who form a great deal of human population? What are the opinions of religious resources and scholars in this respect? Comparing Allameh Tabatabaie and Shahid Motaharis viewpoints، the paper deals with illustration of the relation between religious weakness and salvation. These two thinkers not only believe in negative salvation of the weak people but they also believe in affirmative salvation i.e. entrance of the weak people to paradise. It should، of course، be mentioned that Allameh Tabatabaie has come to this conclusion through inclusion of the Gods forgiveness and Shahid Motahari through the lack of their apostasy and having innate religion.
خلاصه ماشینی:
"(سبحانی، 1381: 13) نقد و بررسی با تأمل در گفتار شهید مطهری اینگونه برداشت میشود که ایشان نهتنها سرنوشت مستضعفان دینی را دوزخ نمیداند، معتقد است چون آنها دارای دین فطری و مبرای از کفر جحودی هستند و در زمره جاهلان مقصر هم نیستند، اهل بهشت خواهند بود؛ اما از سخنان علامه طباطبایی چنین برداشت صریحی نمیتوان داشت.
بنابراین به نظر میرسد علامه طباطبایی نیز همانند شهید مطهری قائل به نجات ایجابی مستضعفان دینی است؛ یعنی آنان علاوه بر اینکه دوزخی نیستند، اهل بهشت نیز خواهند بود و این یک سرنوشت عادلانه است؛ خصوصا نسبت به آن دسته از مستضعفانی که دارای خلوص نیت هستند؛ چرا که اگر در فضایی بودند که دین حق به آنها میرسید، با تمام وجود به آموزههای آن عمل میکردند و پایبندی خود را به آن به اثبات میرسانند.
علاوه بر این، مستضعفان واقعی (مستضعفان دینی) یا افرادی که از نظر فکری یا بدنی یا اقتصادی آنچنان ضعیف هستند که قادر به شناسایی حق از باطل نباشند یا اینکه با وجود تشخیص عقیده صحیح، بهواسطه ناتوانی جسمی یا ضعف مالی یا محدودیتهای محیط قادر بر انجام تکالیف یا هجرت نباشند، از نظر علامه طباطبایی گرچه گناه عمدی مرتکب نشدهاند و معذورند، همین که به هر علتی نتوانستهاند درصدد تحصیل سعادت خود برآیند، در شقاوت هستند و لذا مثل همه مردم حتی صالحان، نیازمند عفو الهی میباشند."