چکیده:
آیتالله محمدعلی شاهآبادی; فقیه، عارف، فیلسوف و استاد اخلاق به مسائل اجتماعی و اقتصادی عصر خود توجه جدی داشت. وی با آسیبشناسی دقیق از اوضاع اقتصادی عصر خود نشان داد که علت اصلی مشکلهای اقتصادی، حاکمیت نظامهای اقتصادی غربی و شرقی در ایران و دیگر کشورهای اسلامی است. آنگاه الگوی اقتصادی جامعی را مبتنی بر مبانی هستیشناختی و ارزششناختی آموزههای اسلامی و متمایز از الگوهای اقتصادی غربی و شرقی، استخراج و طراحی کرده است. وی در درون الگوی اقتصادی خود زیر نظر حاکمیت اسلامی و ولی فقیه، مدل اجرایی را پیشنهاد میدهد که نهادهای مالی، پولی و سرمایهای خاص و متمایز از نهادهای اقتصادی متعارف زمان خود دارد. در تحقیق پیش رو به روش تفسیر متن و تحلیل آن، الگوی اقتصادی مورد نظر آیتالله شاهآبادی; نشان داده میشود که از نظر وی راه اصلی برونرفت جامعه اسلامی از مشکلهای اقتصادی، استخراج و طراحی الگوی اقتصادی به روش تکوین و ابداع است.
The jurisprudent, mystic, philosopher, and morality master, Ayatollah Mohammadali Shahabadi used to pay great attention to the social and economic problems of his time. Closely examining the economic conditions of the time, he showed that the major cause underpinning economic problems is the prevalence of eastern and western economic systems in Iran and the other Muslim countries. He, thus, has inferred and designed a comprehensive economic model different from eastern and western ones on the basis of Islamic ontological and value foundations. In his economic model, he suggests an administrative model under the surveillance of Muslim governor and Vali-e Faqih which enjoys its special financial, monetary and capital institutions and is different from the conventional economic institutions of his time. Using the method of text interpretation and analysis, the present article tries to introduce Ayatollah Shahabadi’s preferred economic model and indicate that, in his viewpoint, the major solution in order for the Islamic society to get out of economic difficulties is inferring and designing the economic model using formation (Takwin) and innovation (Ibda) method.
خلاصه ماشینی:
"آیتالله شاهآبادی( باور دارد که برای حل مشکل اقتصادی جامعه اسلامی باید الگوی اقتصادی متناسب با آموزههای اسلامی را مبتنی بر مبانی هستیشناختی و ارزششناختی استخراج و طراحی کرد و همه مسلمانان در درون چنین ساختاری با کوشش اقتصادی درصدد رفع مشکلهای اقتصادی برآیند؛ بنابراین، مبانی هستیشناختی ساختار اقتصادی و اجتماعی خود را مبتنی بر فطرت و توحید قرار داده و آن را تبیین میکند.
2. نکته مهم آن است که ارزشهای اخلاقی برخلاف احکام فقهی الزامآور نیستند؛ بنابراین چگونه آیتالله شاهآبادی( میخواهد الگوی اقتصادی خود را در سطح ملی براساس ارزشهای اخلاقی با محوریت اخوت اسلامی استخراج کند؛ بهگونهای که اخوت اسلامی مانند نخ تسبیح در رفتارها و روابط اقتصادی در درون این الگو عمل کند؟ به عبارت دیگر چه تضمینی برای تداوم چنین الگوی اقتصادی با توجه به ماهیت ارزشهای اخلاقی وجود دارد؟ وی به مطلب پیشگفته توجه داشته است؛ چنانکه در ادامه بیان خواهد شد، باور دارد که پس از استخراج الگوی اقتصادی براساس مبانی هستیشناختی و ارزششناختی اسلامی، تمام افرادی که قصد فعالیت اقتصادی در این الگوی اقتصادی را دارند باید تمام شرایط عضویت و فعالیت اقتصادی را با عقد خارج لازم ملتزم شوند؛ به این ترتیب، رعایت ارزشهای اخلاقی در درون الگوی اقتصادی مورد نظر وی به امر الزامی تبدیل میشود."