چکیده:
تأمین اجتماعی، یکی از موضوعات کلان نظامهای اقتصادی معاصر است. در اکثر کشورهای پیشرفته، بین یک چهارم تا یک سوم تولید ناخالص ملی و بخش اعظم بودجه دولت به این امر اختصاص دارد. با این حال، الگوهای رایج تأمین اجتماعی، که عمدتا در بستر مبانی مکتبی و شرایط تاریخی جوامع سرمایهداری شکل گرفتهاند، با مشکلات فراوانی از جمله در ناحیه تأمین منابع مالی مواجه گردیدهاند. این مقاله با روش تحلیلی- توصیفی، به بررسی ویژگیهای الگوی مطلوب تأمین اجتماعی اسلامی در مقایسه با الگوهای تامین اجتماعی معاصر میپردازد. بنا به فرضیه مقاله، تحقق اهداف تأمین اجتماعی در رهیافت اسلامی در درجه اول، در گرو عادلانه بودن نظام اقتصادی و پیشگیری از چالشهای زمینهساز دخالت سازمان تامین اجتماعی است. پس، مسئولیت موارد فعلی تحت پوشش نظامهای تامین اجتماعی، علاوه بر دولت، شامل عموم مردم و خود فرد نیز میشود. یافتههای مقاله نشان میدهد که تأمین اجتماعی در رویکرد اسلامی، با استفاده از سازوکارهای سه گانه «تدارک خصوصی»، «تکافل عمومی» و «تضامن دولتی»، صورت میگیرد. موفقیت نظام تأمین اجتماعی و پایداری مالی آن، در گرو قرار گرفتن هر یک از آن سه در جایگاه خود و عملکرد مناسب آنها در ارتباط با یکدیگر است.
Social security is one of the major topics of current economic systems. In most developed countries between one forth to one third of national gross output and major part of government's budget is allocated to this affair. However، current models of social security which mainly developed in the context of ideological bases and the historical conditions of capitalistic societies، have confronted many problems such as ensuring financial resources. Using an analysis-descriptive method، this paper seeks to investigate the characteristics of excellent model Islamic social security in contrast with the current models of social security. According to the proposition of paper، achieving the aims of social security proposed by Islamic approaches primarily depends on the justice of economic system and preventing the challenges which pave the way for the interference of social security organizations. The responsibility of current cases under the authority of social security systems، is shouldered by not only government but all people and individuals، as well. The findings show that the Islamic approach to social security can be achieved by using triple mechanism: private preparation، public support and government، each of which has different existential philosophy. The success of social security system and its financial stability depends on placing each of these three in its proper position and suitable function of them in relation with one another.
خلاصه ماشینی:
"این مقاله ضمن بررسی روند تحولات تأمین اجتماعی در نظامهای سرمایهداری و بیان چالشهای پیش رو و روند اصلاحات آن، به بررسی موضوع در رهیافت اسلامی میپردازد و فرضیه مقاله که به روش «تحلیلی- توصیفی» بررسی شده آن است که تحقق اهداف تأمین اجتماعی در درجة اول، در گرو عادلانه بودن نظام اقتصادی و پیشگیری از چالشهای زمینهساز دخالت سازمان تأمین اجتماعی است، و در درجة بعدی مسئولیت افراد پوشش نظامهای تأمین اجتماعی معاصر، علاوه بر دولت، شامل عموم مردم و خود فرد هم میشود.
یکی از اشکالات مهم الگوهای متعارف تأمین اجتماعی- به ویژه در راهبرد بیمهای آن- نبود تمایز و تفکیک میان این گروهها و طراحی برنامههای عامگرایانهای است که همة آحاد مردم (اعم از فقیر و غنی) را یکجا شامل میشود؛ مثلا، بیمههای بازنشستگی از یک سو، نوعی پسانداز اجباری برای عموم سالمندان و از سوی دیگر، روشی برای حمایت از سالمندان نیازمند و همچنین نوعی تأمین نسبت به پوشش مخاطرات غیر قابل پیشبینی زندگی افراد است که بدون توجه به ویژگیهای آنها، از نظر نیاز و یا عدم نیاز، برای عموم شاغلان اجباری میشود.
تأمین اجتماعی رهاورد کارکرد این سه در کنار همدیگر است (نمیتوان گفت کدام اصلی و کدام فرعی است)؛ سازوکار تدارک خصوصی از این نظر که تأمین نیازهای معیشتی افراد در وهلة اول باید از طریق کسب و کار خودشان انجام شود، حایز اهمیت زیادی است؛ این امر به معنای انکار وجود گروههای نیازمند به عللی همچون وجود آزادیهای اقتصادی و تفاوتهای فردی، و لزوم حمایت ویژه از آنان نیست در این مرحله، چنین نیست که اینگونه حمایتها کلا به عهدة خود مردم و یا دولت به تنهایی قرار داده شود، بلکه هر کدام از آنها به نوبة خود، در این مسئله نقش ویژهای ایفا مینمایند."