چکیده:
مفهوم علم الکتاب که در قرآن کریم از آن یاد شده است به منزلة یکی از فضایل اهل بیت علیهم السلام، نقشی اساسی در اثبات ولایت تکوینی اهل بیت علیهم السلام دارد؛ به گونه ای که در برخی روایات، اهل بیت به سبب دارا بودن این معرفت خاص قادر بر تصرف تکوینی معرفی شده اند. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری کتابخانه ای از یک سو فراتر از بحث مصداق شناسی، به ارتباط دو مفهوم «علم الکتاب» و «علم من الکتاب» و آثار تکوینی مترتب بر این ارتباط پرداخته ایم و از سوی دیگر بر عدم تفکیک این علم از اراده و قدرت تاکید ورزیده ایم. نتیجه اینکه توجه به این نکات نقشی اساسی در اثبات ولایت تکوینی اهل بیت از طریق آیة علم الکتاب خواهد داشت.
The concept of” knowledge of the Book”، to which the Qur’an refers as one of the exceptional merits of the Household of the Prophet، has a direct relation to and a key role in proving the ontological guardianship of the Household of the Prophet. Some traditions confirm that because the Household this special knowledge، they are introduced as having ontological dominion. Using an analytical-descriptive approach based on a library-based survey، this paper deals with the relation between the two concepts: “knowledge of the Book “and “limited knowledge of the Book “and its ontological effects and emphasizes that this science is inseparable from free-will and and power. The author argues that taking these points into account have a basic role in proving the Household's ontological guardianship and referring to the verse of "knowledge of the Book.
خلاصه ماشینی:
"این حیث اگرچه مراد ما در این قسمت است، خود نیاز به اثبات دو پیش فرض دیگر دارد و آن اینکه اولا مصاحب حضرت سلیمان به سبب دارا بودن علم الکتاب قدرت تصرف یافته باشد و نه چیز دیگر؛ ثانیا مراد از کتاب در هر دو جملة «من عنده علم الکتاب» و «و من عنده علم الکتاب» یک سان باشد؛ چه اینکه لفظ کتاب در خود قرآن دارای مصادیق متعددی است و هیچ بعدی ندارد که در این دو آیه به دو معنای متفاوت به کار رفته باشد.
بر پایة روایات پیش گفته اولا معجزات و خوارق عادات انبیا معلول ذخیره و سرمایة آنان از اسم اعظم دانسته شده و ثانیا افضلیت پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله بر دیگر انبیای الهی به دارایی عظیم حضرتش از این منبع مستند گشته است؛ به گونه ای که از میان 73 حرف، پیامبر اسلام (و اهل بیت او) از قسمت اعظم آن، یعنی 72 حرف آگاه اند.
نتیجه گیری حاصل آنکه از سویی بر اساس روایات پرشمار اهل بیت علیهم السلام مصداق عالم به کتاب هستند؛ از سوی دیگر کاربرد قرآنی علم الکتاب در داستان حضرت سلیمان نشان از آن دارد که اولا مصاحب حضرت سلیمان به واسطة دارا بودن این علم دست به یک خرق عادت و تصرف تکوینی زد؛ ثانیا علم به کتاب عین اراده و قدرت است؛ ثالثا این علم حقیقتی تشکیکی است که دست یازیدن به مراتب بالای آن موجب قدرت بیشتری بر تصرف تکوینی می شود."