چکیده:
هدف از این پژوهش، بررسی کارکرد مساجد در شکلدهی، تقویت، تحول و پویایی فرهنگ اسلامی است. از روشاسنادی و تکنگاری و تکنیک پرسشنامه باز، مصاحبه، مشاهده مشارکتی و فیشبرداری برای جمعآوری دادههااستفاده شده است. رویکرد و الگوی نظری تحقیق بر اساس نظریات کارکردی دورکیم، مرتون و پارسونز بنا شدهاست که مساجد را واجد کارکرد آشکار و پنهان در چهار بعد اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در نظر گرفتهاست. تجزیه و تحلیل دادهها توسط محقق براساس شیوه استدلالی و منطقی در تطبیق یافتههای تحقیق با الگوینظری صورت پذیرفته است. یافتهها و نتایج تحقیق نشان میدهد که مساجد نوعی ضرورت کارکردی برای دستیابیبه اهداف جامعه اسلامی دارند و با کارکردهای آشکار و پنهان در ابعاد اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی سببتقویت، تحول و پویایی فرهنگ اسلامی میگردند. همچنین مساجد در یک رابطه دیالکتیکی با کارکردهای خود،سبب تقویت فزاینده خود و کارکردهای خود و در نهایت، پویایی فرهنگ اسلامی خواهند شد.
خلاصه ماشینی:
"برای رسیدن به این هدف، این مسئله مطرح میگردد که کارکرد فعالیتهای مساجد در شکلدهی،تحول و پویایی فرهنگ اسلامی چیست؟ برایپاسخگویی به این سؤال باید به چند سؤال فرعی نیز پاسخداد: ابعاد کارکردی عملکردهای مساجد کدام است؟هریک از این ابعاد از چه طریقی به نیازهای فرهنگیجامعه پاسخ میدهند؟ رابطه این کارکردها با یکدیگر و درنهایت بعد فرهنگی چیست؟ بارزترین نوآوری نوشتار حاضر به موضوع و نگرشجدید به جایگاه مسجد در جوامع اسلامی برمیگردد.
یافتههایتحقیق در قالب الگوی نظریتحقیقودرچهارقسمتکارکرداجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ارائه خواهد شد: بررسی کارکرد اجتماعی مساجد در پویایی فرهنگاسلامی فعالیتهایی مانند نماز جماعت، ادعیه، مراسمهای ملی ومذهبی اعم از جشنها و اعیاد ملی و مذهبی، عزاداریهاو سوگواریها، تعلیم و تربیت و کمکهای مادی بهنیازمندان، کارکردهای آشکار و پنهان زیر را به دنبالخواهد داشت: وحدت، همسانگرایی و همگونی اجتماعی: مراسمها، اکثریتمردم را در یک مکان جمع میکنند تا از آنها یک واحدهمگون بسازند.
بررسی کارکرد فرهنگی مساجد در پویایی فرهنگاسلامی فعالیتهایی مانند اقامه فریضه نماز جماعت، ادعیه،نیایش، قرائت قرآن، عزاداری، سخنرانی، بهکارگیرینمادهای دینی (پرچم و پارچههای نمادین)، یادوارهشهدا، مراسم ملی و مذهبی، بیان احکام و احادیث، کارکردهای آشکار و پنهان زیر را به دنبال خواهد داشت: تقویت و ترویج مفاهیم دینی: نمادها میتوانند مفاهیم را ازراههای زیادی بیان کنند و تشخیص میان مقدس ونامقدس را آسانتر نمایند.
بررسی کارکرد سیاسی مساجد در پویایی فرهنگاسلامی فعالیتهایی مانند همایش بسیج، توزیع نشریات سیاسیـ اجتماعی و سخنرانی سیاسی، کارکردهای آشکار وپنهان سیاسی زیر را به دنبال خواهد داشت: تحفظ بر وضع موجود: دین از طریق آیینها، مراسم،امنیت عاطفی و هویتدهی، نقطه اتکای ثابتی برای حلناسازگاریهای اعتقادی انسانها فراهم میآورد."