چکیده:
آغاز اعتراض های سیاسی سال ٢٠١١ در سوریه ، فرصت مناسبی برای ورود بازیگران سیاسی گوناگون به عرصة تحولات این کشور مهیا کرد. گروه هـای تکفیری هم با ورود به میدان سیاسـت سـوریه ، مـسیر تحـولات را بـه سـمت مبارزه های مـسلحانه و خـشونت آمیـز سـوق دادنـد و بـه یکـی از مهـم تـرین بازیگران سیاسی تبدیل شدند. با توجه به کنش هـای سیاسـی خـشونت آمیـز، گسترة قدرت و فعالیت این گروه ها و هم چنین شناخت ماهیت این گروه هـا بـه پرسشی مهم و ضروری تبدیل شده است . این مقاله که با روش کتابخانه ای و اسنادی و رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و با ابتنا بر نظریه شکاف های اجتماعی ـ سیاسی و نظریه سطح تحلیل چندلایه ای کردل و ولف نگاشـته شـده ، بـر ایـن فرضیه استوار است که جریـان تکفیـری سـوریه مـاهیتی چنـدوجهی دارد. از یک سو دارای خصیصه ای فرقه ای اسـت کـه برآمـده از شـکاف هـای تـاریخی مذهب ـ پایه و مناسبات قدرت بین اقلیت و اکثریت مذهبی است ، و از دیگر سو شخـصیت و سـازمان چنـدملیتی بـرون زای ایـن جریـان ، بـا نفـی بنیـان هـای اجتماعی صرفا داخلی ، ماهیت ابزاری آن را بـا مداخلـه عناصـر ژئوپلیتیـک و نقش آفرینی بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای برجسته می کند.
خلاصه ماشینی:
"٣- ماهیت ابزاری و وارداتی در این قسمت به عوامل خارجی مؤثر در فعال شدن گروه های تکفیری و پیوند آنان بـا بازیگران مخالف رژیم سوریه یعنی آمریکا، عربـستان و ترکیـه بـه عنـوان عامـل اصـلی کنش گر شدن تکفیری ها و قدرت یابی فزاینده آنها اشاره می کنیم ؛ چون رژیم سوریه تنها رژیم عربی دشمن بازیگران منطقه ای مثل عربستان ، ترکیه و رژیم صهیونیستی و برخـی قدرت های بین المللی مانند آمریکا است .
بنابراین با توجه به اهداف بازیگران خارجی در سوریه می توان گفت که جلـوگیری از آرمان ها و اهداف منطقه ای ایران ، فصل مشترک همة آنهاست ، چون برآینـد تحـولات مختلف از سه دهه گذشته تاکنون به ویژه دست آوردهای مقبـول در زمینـة هـسته ای از سوی ایران و قدرت گیری شیعیان در عراق از یک طرف و تحولات سیاسـی عربـی کـه سازگاری بیشتری با ایده آل های جمهوری اسلامی ایران و مغایرت با سیاست های غرب و متحدانش داشت ، تکوین نظم و ساختار جغرافیایی ـ محیطی ـ امنیتی جدید بر مبنای تغییر توازن قوا به نفع ایران را تداعی کرده است و همین موضوع موجب تولید الگـوی خاصی از کنش از سوی قدرت های متخاصم یعنی فشار و تهاجم به سوریه ، مهـم تـرین متحد منطقه ای ایران شده است و این دولت ها به این نتیجه رسیدند که نیل بـه اهـداف آنان با ایجاد تغییرات مطلوب در سوریه از راه پشتیبانی از گروهای تکفیری معارض است ."