چکیده:
مقاله حاضر به نقد و بررسی «کتابنامه مکتب تفکیک» نوشته هادی ربانی اختصاص دارد. مکتب تفکیک، رویکردی به مباحث اعتقادی است که در سال 1340 قمری توسط میرزا مهدی اصفهانی (1303 - 1365 ق.) در حوزه علمیه مشهد عرضه شد و از سوی شاگردان او ادامه یافت. در این کتاب، که نخستین کتاب مرجع در این زمینه است، 906 عنوان نوشتار، منتشرشده و نشده، معرفی شده است. پوشش زمانی کتابنامه، سال 1310 تا 1388 شمسی است. بیشترین تعداد مدخل ها به سال 1388 با 150 عنوان بر می گردد. به لحاظ تنوع ساختار، بیشترین تعداد به مقالات با حدود 800 عنوان مربوط است. شیوه نگارش کتاب، نمایه های مفصل آن، امتیازها و نقدهای وارد بر آن، و نیز پیشنهاد هایی برای تکمیل و بهبود اثر در این مقاله آمده است.
خلاصه ماشینی:
در این سال، استاد محمد رضا حکیمی – که از طریق استادان خود به ویژه شیخ مجتبی قزوینی، با این مباحث آشنا شده بود – با انتشار پاره ای از مطالب، عنوان «مکتب تفکیک» را برای آن برگزید؛ عنوانی که پس از گذشت دو دهه هنوز مورد چالش جدی در میان موافقان و مخالفان یا مروجان و ناقدان میرزا است.
۳ حکیمی نیز بارها در کتابها و مقالات خود، فهرستهایی را بهعنوان بایسته پژوهشی عرضه کرد؛ از جمله دهها سرفصل در کتاب مکتب تفکیک که دستکم حوزه گسترده این مکتب را در مباحث مختلف نشان می دهد.
این نکته به ویژه زمانی اهمیت خود را نشان میدهد که بدانیم برای شناساندن این مجموعه فکری، باید پس از گذشت دهها سال به مهمترین منابع شناخت آن رجوع شود؛ و این منابع، یعنی نوشتههای میرزای اصفهانی و شاگردانش، کتابها و رسالههای خطی است که – به هر دلیل – هنوز بیشتر آنها چاپ نشده و در کتابخانههای شخصی نگهداری میشود.
در این کتاب، ۹۰۶ عنوان – اعم از: مقاله، کتاب، پایاننامه، بخشهایی از کتابها، نسخ خطی، جزوههای تکثیر محدود – درباره مکتب تفکیک معرفی شده است که تا سال ۱۳۸۸ نوشته شده، چه در موافقت یا مخالفت با آن، چه انتشار عمومی یا محدود یا نسخه خطی؛ کتابها (در ۳ گروه: مستقل، مشتمل، مجموعهها) حدود ۴۰۰ عنوان؛ مقالات (در نشریات و مجموعهها) حدود ۸۰۰ عنوان؛ پایاننامهها ۳۲ عنوان؛ جزوههای تکثیری ۲۲ عنوان؛ نسخههای خطی ۲۲ عنوان.
۵. جای برخی مدخلها در این نمایه سخت خالی است، مانند: اصفهانی، مهدی؛ از آن روی که بنیانگذار مکتب تفکیک است و بخش عمدهای از عناوین کتاب به او پیوند دارد.