چکیده:
پژوهش حاضر، مقاله ای نظری است و هدف آن، برقراری ارتباط میان نظریه های حوزه ارتباطات و فعالیت های حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی است. اگرچه اصحاب رشته علم اطلاعات و دانش شناسی، نظریه هایی همچون برجسته سازی، استفاده و خشنودی، ناهماهنگی شناختی، الگوی تاثیر قدرتمند بر مخاطبان، الگوی تاثیر محدود بر مخاطبان و نظایر آن را با همین عناوین مورد استفاده قرار نمی دهند، اما شواهدی از کاربست نظریه های مذکور در فعالیت ها و همچنین مباحث نظری رشته علم اطلاعات و دانش شناسی به چشم می خورد. در نوشته حاضر تلاش شده است برخی از فعالیت ها و مباحث حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی از دیدگاه ارتباطات مورد کنکاش قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
در این میان، کتابداران و اطلاعرسانان برای اشاعه بهتر اطلاعات، بیشتر مقولههای سازماندهی و مدیریت اطلاعات و استفاده از فنآوریهای اطلاعاتی را مورد توجه قرار داده اند درحالیکه متخصصان ارتباطات به مسائلی چون انتقال اطلاعات، کانالهای ارتباطی، تأثیر اطلاعات بر مخاطبان و شیوههای اثرگذاری بر مخاطبان، پرداخته اند؛ اما باید این نکته را در نظر داشت که اطلاعات زمانی سودمند هستند که در کانال ارتباطی قرار گیرند و استفاده شوند.
در این مقاله، نظریهها و مفاهیم ارتباطاتی همچون دروازهبانان،۱ برجستهسازی،۲ نظریه استفاده و خشنودی،۳ نظریه ناهماهنگیشناختی۴ و الگوهای تأثیر رسانهها بر مخاطبان و ارتباطی که این نظریهها و مفاهیم با مباحث و فعالیتهای علم اطلاعات و دانششناسی دارند، مورد توجه قرار گرفته است.
سؤال بسیار مهمی که درباره برجستهسازی مطرح میشود، این است که آیا مخاطبان در تعیین اهمیت موضوعات در رسانهها تاثیری دارند یا اهمیت موضوعات فقط توسط رسانهها تعیین میشود؟ به نظر میرسد افکار عمومی بر تصمیمات سردبیری اثرگذار هستند، اما رسانهها و دستهای پشت پرده آنها، در تعیین اولویت و اهمیت اخبار بهمراتب نقش بیشتری را ایفا میکند.
البته در این فرایند، کتابخانهها سطح ارتباطی برخی از فرستندگان پیام را با گیرندگان پیام افزایش میدهند، به این صورت که آنها نیز مانند کارگزاران ارتباطی، در رابطه با منابع اطلاعاتی بهصورت گزینشی عمل میکنند و به برخی از حوزهها توجه بیشتری نشان میدهند و بدین گونه نقشهای دروازهبانی و برجستهسازی را نیز اجرا میکنند؛ اما این نکته را باید در نظر داشت که کتابخانهها این کارها را با محوریت نیازهای مخاطبان انجام میدهند، هرچند که ممکن است ملاحظات سیاسی و اجتماعی را نیز در نظر بگیرند.