چکیده:
در این مقاله، کوشیدیم با اتکا به اصول و قواعد واجآرایی زبان فارسی و در چارچوب نظریة بهینگی، ستاک گذشتة برخی از افعال بهظاهر بیقاعدة زبان فارسی را بررسی کنیم. پرسشهای این تحقیق عبارتاند از: 1. چگونه میتوانیم از قواعد واجآرایی حاکم بر زبان فارسی برای تحلیل توالیهای بهکاررفته در ستاک گذشته استفاده کنیم؟ 2. برای حفظ نظام واجآرایی زبان فارسی هنگام افزودن تکواژ گذشتهساز، چه نوع فرآیندهای واجی عمل میکنند؟ بهمنظور پاسخگویی به سؤالات بالا، 36 صورت فعلی را که ستاک گذشتة آنها ازنظر صوری با صورتهای باقاعده متفاوت است و هجای پایانی آنها را یک هجای سنگین ازنوع cv:cc تشکیل میدهد، ازنظر ساختهجایی و واجآرایی بررسی کردیم. نتایج این پژوهش عبارتاند از: این موارد کاملا بر اصول و قواعد واجآرایی زبان فارسی منطبق هستند و کاملا قاعدهمند عمل میکنند. در واجآرایی ساخت هجای cv:cc در زبان فارسی، یک رابطة همبستگی میان هسته و همخوانهای خوشة پایانی وجود دارد. همخوانهای آغازه و پایانه نیز در واجآرایی ساخت هجای cv:cc نقش تعیینکننده دارند. 4. در تمامی این ستاکها، اصل سلسلهمراتب رسایی رعایت شده است.
خلاصه ماشینی:
"درادامه ، پس از ارائة پیشینة تحقیق و توضیحاتی دربارة واجآرایی زبان فارسی -ازجمله محدودیت های حاکم بر باهم آیی همخوانهای خوشة پایانی پس از واکه های کشیده و رعایت سلسله مراتب رسایی و نقش هستة هجا- گروهی از این افعال را بررسی می کنیم تا بتوانیم پاسخی برای دو پرسش مطرح در این تحقیق بیابیم .
رنجی با بررسی صورت گذشتة افعال بسیط فارسی ، نتیجه گرفته است که چون تغییرات واکه ای و همخوانی در این ستاکها قابل پیش بینی نیستند، پس ازنظر هم زمانی ممکن نیست یک راهحل کلی برای تجزیة واجی و ارائة قاعدههای واژ- واجی حاکم بر توزیع آنها یافت شود.
٣. روش تحقیق برای انجام این تحقیق ، ٣٦ صورت فعلی را که ستاک گذشتة آنها به ظاهر بی قاعده است و در ساختمان ستاک گذشتة آنها هجای سنگین CV:CC وجود دارد، گردآوری و آرایش واجی آنها را با توجه به قواعد و محدودیت های حاکم بر واجآرایی زبان فارسی بررسی می کنیم .
واجآرایی در فرهنگ کریستال ٢٦، واجآرایی به عنوان توالی های ممکن و مجاز باهم آیی واحدهای واجی در درون یک هجا در یک زبان خاص تعریف شده است (٣٠١ :٢٠٠٣ ,Crystal)؛ یعنی برای ترتیب چینش واجها در هجای هر زبان، قواعد ویژهای وجود دارد که به آنها محدودیت های واج- آرایی ٢٧ گفته می شود (٢٥٠ :١٩٩٤ ,Kenstowicz).
صورت بازنمایی زیرساختی (درونداد) تکواژ گذشته ساز زبان فارسی است ، abillniteysبaاtزcنiمt p dسinاocخliتeprی tt -٤١٣٢ می توانیم برای توضیح دادههای مذکور به شرح زیر استدلال کنیم : در همة افعال مختوم به همخوان سایشی ."