چکیده:
زبان قرآن کریم، زبانی با معانی چند لایه و چند بطنی است که از جنبههای اعجاز آن به شمار آید. بر اساس روایات، قرآن کریم در هفت یا در برخی دیگر از روایات هفتاد بطن معناییست که از دیرباز نگاه قرآنپژوهان را به خود جلب نموده و تلاشهایی فراوان در جهت کشف معانی آن انجام دادهاند. واژگان «چند معنا» در مصحف شریف بیش از یک معنا و مفهوم را در نهاد خود جای دادهاند؛ از اینرو، همواره تبلور معانی دیگر در این دست از واژگان حضور دارد که توجه به آن در دریافت مقصود و ترجمه آیات نقشی به سزا ایفا مینماید. در نوشتار حاضر با تکیه بر روش توصیفیـتحلیلی، ترجمه شماری از واژگان چند معنا مورد بررسی واقع گشته است. این بررسی بیانگر آن است که مترجمان همواره در برگردان این نوع از واژگان یکدست نبوده و گاه معانی متفاوت از یکدیگر انتخاب نمودهاند. توجه به سیاق و بافت آیات، و اهتمام به جنبههایی چون ریشهشناختی واژگان و بررسی متون تفسیری از مهمترین راهکارها در فرآیند ترجمه واژگان چندمعنا به شمار میآید.
خلاصه ماشینی:
"حال با توضیحاتی که بیان شد، باید اشاره نماییم که برای چند معنایی در قرآن کریم میتوان دو وجه متصور شد، تا -Polysemy - Palmer مرز آن با دیگر اقسام ، معین شود: الف ) نخست آن که واژه ای دارای چند معنا بوده و در هر موضعی یکی از معانی آن به کار رود: از این مقوله در علوم قرآنی با عنوان پدیده «وجوه و نظائر» یاد میشود (در ادامه توضیح آن خواهد آمد).
به نظر میآید هر چهار معنا با بافت آیه هم خوانی دارد؛ اما در میان ترجمه ها، برگردان این واژه به «شیر» از بسامد بالایی برخوردار است ، هر چند برخی از مترجمان سعی در بیان معانی دیگر نیز بوده اند: استاد ولی: که از دم شیر (یا شکارچی) گریخته اند.
٥- ترجمه واژگان چند معنا در قرآن حال باید پرسید که معیارهای انتخاب معادل مناسب در برگردان این گونه از واژگان چیست ؟ به عبارت دیگر، مترجم با توجه به دلالت های مختلف برخی از واژگان قرآن و چندمعنا بودن آن ها، چگونه برابرنهاده ای مناسب در زبان مقصد برمیگزیند؟ پاسخ آن است که در فرآیند ترجمه این نوع از واژگان اولا باید توجه داشت که معانی متعدد برداشت شده از یک لفظ ، نبایست با دیگر آیات محکم قرآن و روایات معصومین (ع ) در تعارض باشد؛ ثانیا، می بایست روابط بینامتنی، سیاق و بافت آیات ، ملاحظه گردد تا از میان وجوه مختلف معنا، وجه مقبول تر انتخاب گردد."