چکیده:
هدف از این مطالعه شناسایی عوامل اقتصادی و اجتماعی تأثیرگذار بر آلودگی محیط زیست در استانهای کشور میباشد. در این مقاله ابتدا شاخص انتشار سرانه دیاکسیدکربن به عنوان معیار آلودگی محیط زیست و همچنین شدت انرژی استانهای کشور محاسبه شده و سپس با استفاده از دادههای تابلویی، طی سالهای 86-1382 به بررسی عوامل مؤثر بر انتشار گاز دیاکسیدکربن در استانهای کشور پرداخته است. نتایج تحقیق نشان میدهد شدت انرژی، درآمد سرانه واقعی، میزان جمعیت و نرخ شهرنشینی به عنوان مهمترین عوامل اقتصادی و اجتماعی تأثیرگذار بر آلودگی محیط زیست میباشند، بطوری که کشش انتشار سرانه دیاکسیدکربن نسبت به درآمد سرانه واقعی و شدت انرژی به ترتیب معادل 71/0 و 95/0 بدست آمده است. همچنین نتایج حاکی از آنست که با افزایش میزان جمعیت و نرخ شهرنشینی به میزان یک درصد، انتشار سرانه دیاکسیدکربن به میزان بیش از یک درصد و به ترتیب معادل 34/1 و 68/1 درصد افزایش مییابد.هدف از این مطالعه شناسایی عوامل اقتصادی و اجتماعی تأثیرگـذار بـر آلـودگی محیط زیست در استانهای کشور میباشد. در این مقاله ابتدا شـاخص انتشـار سـرانه دیاکسیدکربن به عنوان معیار آلودگی محـیط زیسـت و همچنـین شـدت انـرژی استانهای کشور محاسبه شده و سپس با استفاده از داده های تابلویی، طی سال های ٨٦-١٣٨٢ به بررسی عوامل مؤثر بر انتشار گاز دیاکسیدکربن در استان های کشـور پرداخته است . نتایج تحقیق نشان میدهد شدت انرژی، درآمد سرانه واقعی، میزان جمعیت و نرخ شهرنشینی به عنوان مهم ترین عوامل اقتصادی و اجتماعی تأثیرگذار بر آلودگی محیط زیست میباشند، بطوری که کشش انتشار سرانه دیاکسـید کربن نسبت به درآمد سرانه واقعی و شدت انرژی به ترتیب معـادل ٠.٧١ و ٠.٩٥ بدسـت آمده است . همچنین نتایج حاکی از آنست که با افـزایش میـزان جمعیـت و نـرخ شهرنشینی به میزان یک درصد، انتشار سرانه دیاکسیدکربن به میزان بـیش از یـک درصد و به ترتیب معادل ١.٣٤ و ١.٦٨ درصد افزایش مییابد.
خلاصه ماشینی:
POL = f (NI, NIS, EI, POP,URB,IND) (1) که در این مدل ها شرح متغیرها به صورت زیر است : POL: انتشار سرانه دیاکسیدکربن (تن به ازای هر نفر) NI: درآمد سرانه حقیقی NIS: مجذور درآمد سرانه حقیقی EI: شدت انرژی POP: جمعیت استان URB: نرخ شهرنشینی IND: سطح صنعتی شدن (سهم ارزش افزوده بخش صنعت از تولید ناخالص داخلی ) شکل لگاریتمی رابطه یک به صورت زیر میباشد: ln POLit = b0 + b1 ln NI it + b2 ln NISit + b3 ln EI it +b4lnPOPit (2) + b5 ln URBit + b1lnINDI it +uit لازم به ذکر است قبل از هر گونه تخمین و تجزیه و تحلیل نتایج و قضـاوت در مـورد مـدل مـورد بررسی باید ابتدا مشخص شود که آیا استانهای مورد بررسی همگن هستند یا خیر؟ در صورتی کـه استانها همگن باشند به سادگی میتوان از روش حداقل مربعات تجمیع شـده 1 اسـتفاد ه کـرده و در غیر این صورت ، استفاده از روش اثرات ثابت یـا تصـادفی ضـروری اسـت .
BOO GAZ MAR HOR ESF YAZ SEM KHO MAZ FAR GHO KER HAM ASH GIL KHO TEH AGH KEH SIS KOR ZAN CHA LOR AGRODL IILA KOH 0 20 40 60 80 100 gdp pol Fitted#values نمودار ٣.
نمودار پراکنش متوسط انتشار سرانه آلودگی (pol) و متوسط درآمد سرانه حقیقی استانها (NI) در سناریوی تولید با نفت BOO GAZ MAR HORESF YAZ KHO SEM MAZ GHO KER HAMFAR ASH KHOGIL TEH AGH KEH SIS KOR ZAN CHA LOR ARGDOL KOH ILA 0 10 20 30 40 gdp pol Fitted#values نمودار ٤.