چکیده:
از مراتب عالی ولایت در مسألة امامت، ولایت معنوی است که با اشراف و تصرف معنوی امام به اذن الهی در نفوس آماده تحقق مییابد. مراد از ولایت معنوی نوعی اقتدار و تسلط معنوی است که با پیمودن صراط عبودیت و رسیدن به مقام قرب برای امام به اذن الهی حاصل میشود. در دیدگاه علامه طباطبائی، ولایت به این معنا غیر از نبوت، خلافت، وصایت و نیز غیر از امامت به معنی مرجعیت دینی و یا حتی زعامت سیاسی است. انسان افزون بر حیات ظاهری، دارای حیات معنوی و باطنی است و برای رسیدن به مراتب عالی در آن نیاز به راهنما و امام و دستورهای خاص دارد. علامه طباطبائی امامت را مقامیبرتر از نبوت میداند که پس از پیمودن مراحل مختلف و آزمایشهای سخت صلاحیت آن برای بعضی از انبیاء و افراد خاص به وجود میآید و دارندة آن به امر الهی به هدایت باطنی مردم میپردازد و با تصرف ولایی، انسانهای آماده را به مقصود و مطلوب حقیقی و الهی رهبری میکند. علامه این نوع هدایت را هدایت به امر مینامد. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل متن و به شیوة کتابخانهای درصدد واکاوی هدایت باطنی و ولایت معنوی امام و زوایای آن از منظر علامه طباطبائی(ره)و به صورت خاص، در تفسیر المیزان است.
خلاصه ماشینی:
هدایت باطنی و معنوی امام و مسئلۀ امامت در اندیشۀ علامه طباطبائی و تفسیر المیزان علی کربلائی پازوکی استادیار دانشگاه علامه طباطبائی (ره )، تهران (تاریخ دریافت : ١٣٩٣/٠٩/١٤؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٣/١٢/١١) چکیده از مراتب عالی ولایت در مسألۀ امامت ، ولایت معنوی است کـه بـا اشـراف و تصـرف معنوی امام به اذن الهی در نفوس آماده تحقق مییابـد.
از منظر علامه طباطبائی (ره )، امام افزون بـر ارشـاد و هـدایت ظـاهری دارای مرتبـه ای از ولایت باطنی و تکوینی غیری است که با آن هدایت باطنی و معنوی مردم را به اذن الهـی بـر عهده دارد و به واسطۀ رسیدن به مرتبۀ یقین ، قرب الهی و نورانیت درونی، در قلوب انسان های شایسته تأثیر و تصرف مینماید و آنها را به سوی مرتبۀ کمال و غایت ایجاد، جـذب و هـدایت میکند.
«حقیقت امامت چیست و نقـش امـام در هـدایت بـاطنی مـردم چگونـه است ؟ مراد از هدایت به امـر در قـرآن چیسـت ؟ ولایـت معنـوی و ولاء تصـرف امـام بـه چـه معناست ؟» این پژوهش ها بعد از مفهوم شناسی و تبیین مسئلۀ پژوهش به بررسی زوایای آن از منظر علامه طباطبائی (ره )و به صورت خاص در تفسیر المیزان میپردازد.
یک مرجع احکام دینی، پیشواست ، چنان کـه یـک زعـیم سیاسـی و اجتمـاعی نیـز پیشواست و نیز چنان که یک مربی باطنی و راهنمـای معنـوی در بـاطن ضـمایر پیشواسـت و کلمۀ «امامت » در بسیاری از تعبیرهای اسلامی نیز در مورد همین ولایت معنوی به کـار رفتـه است ١(مطهری، ١٣٨٤: ٥٧).