چکیده:
به قدرت رسیدن حزب" عدالت و توسعه" در ترکیه در سال 2002 میلادی، سیاست خارجی این کشور در روابط منطقه ای و فرامنطقه ای دستخوش تغییرات جدی شد . سیاست خارجی ترکیه قبل از 2002 یک سیاست خارجی به مراتب غربگرا و تکبعدی بود و این کشور بخش عمده سیاست های خود را در جهت رابطه با غرب به ویژه ایالات متحده آمریکا و عضویت در اتحادیه اروپا شکل داده بود . اما با رویکار آمدن دولت عدالت و توسعه، سیاست خارجی ترکیه از یک سیاست تک بعدی تبدیل به یک سیاستخارجی چندبعدی، عملگرا و منافع محور در محیط پیرامو نی و جهانی شد . یکی از ابعاد مهم این سیاست خارجی متحول شده، توجه به مناطق پیرامونی و کشورهای همسایه به منظور افزایش نقش و جایگاه ترکیه در این مناطق از جمله قفقاز جنوبی میباشد . این مقاله در صدد است با روشی توصیفی و تحلیلی به بررسی جنبه های سیاست خارجی ترک یه در قفقاز و تقابل منافع آن با دو کشور قدرتمند ایران و روسیه در این منطقه از منظر جغرافیای سیاسی بپردازد. سیاستهای ترکیه در این منطقه در تقابل با منافع ایران و روسیه می باشد و سبب تحدید منافع منطقه ای ایران و روسیه شده است . سئوال اصلی مقاله این است که سیاستهای قفقازی ترکیه چه تأثیراتی بر منافع ایران و روسیه گذاشته است که سبب به وجود آمدن تقابل منافع میان آنها در قفقاز شده است؟ فرضیه مقاله حاضر نیز این است که، سیاستهای ترکیه در قفقاز، به دلیل تأثیرگذاری مستقیم بر منافع منطقه ای ایران و روسیه و تحدید منا فع آنها، سبب به وجود آمدن تقابل منافع میان ترکیه با ایران و روسیه در قفقاز جنوبی شده است
خلاصه ماشینی:
از آنجـایی کـه جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه نیز جزء بازیگران و همسایگان اصـلی قفقـاز جنـوبی محسوب می شوند و هرکدام از ایـن کشـورهـا اهـداف و منـافع منطقـه ای خـاص خـود را دنبـال می کنند، پرسش اساسی که در این زمینه مطـرح اسـت و ایـن مقالـه درصـدد پاسـخ گـویی بـه آن است ، این است که سیاست خارجی ترکیه در قفقاز جنوبی چه تأثیراتی بر منافع منطقه ای ایـران و روسیه گذاشته است که سبب به وجود آمدن این تقابل میان آنها شده است ؟ دیدگاه اصلی کـه در این خصوص آن است که روسیه به منطقه به عنوان "حیاطخلوت " خود مینگـرد و مخـالف حضور بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای دراین حیاط خلـوت می باشد، بـه همـین دلیـل از نگـاه روسیه ، ترکیه جزء بازیگرانی است که منافع منطقه ای روسیه را با خطر مواجه می کند.
در جهت پاسخ گویی به سئوال فوق این مقالـه بـر ایـن فـرض اسـتوار اسـت کـه ؛ سیاست های قفقازی ترکیه در سالهای اخیر، به دلیل تأثیرگذاری مستقیم بر منافع منطقه ای ایران و روسیه و تحدید منافع آنها، سبب به وجود آمدن تقابل منافع میان ترکیـه بـا ایـران و روسـیه در قفقاز جنوبی شده است .
این مقاله با کاربست چارچوب نظری ژئوپلیتیـک و بـا اسـتفاده از روش توصیفی –تحلیلی در ابتدا جنبه های سیاست خارجی ترکیه را در دوران دولت عدالت و توسـعه مورد بررسی قرار میدهد و در مرحله بعد منافع ترکیه در منطقه مورد بحث قـرار مـیگیـرد و در آخر نیز تقابل منافع ترکیه با ایران و روسیه در قفقاز جنوبی بررسی می شود و نتیجه گیـری بحـث ارائه میگردد.