چکیده:
در نوشتار حاضر به بررسی زمینهها و عوامل مؤثر در شکلگیری و ارتقای توانمندی نظامی غوریان و چگونگی اقدامات نظامی آنها برای مقابله با مهاجمان و رقیبان پرداخته شده است. همچنین با اتکا به اطلاعات موجود در منابع تاریخی و با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی، فراز و فرودهای دستیابی غوریان به قدرت و توانمندی نظامی و عوامل مختلف مؤثر در شکلگیری و پیشرفت قدرت نظامی غوریان بررسی شده است. در این گفتار، این پرسش اساسی مورد توجه قرار گرفته است که شکلگیری قدرت نظامی غوریان و ارتقای توانمندی نظامی آنان متأثر از چه عوامل داخلی و بیرونی بود؟ یافتههای این پژوهش مشخص میکند که بخشی از شکلگیری و ارتقای توانمندی نظامی غوریان مرهون عوامل داخلی مانند موقعیت کوهستانی غور، خصوصیات مردم این سرزمین، و برخورداری غور از معادن فلزات مورد استفاده در ساخت جنگافزارها بود. افزون بر این، نقش عوامل بیرونی مانند درگیریهای غوریان با برخی همسایگان و افزایش انگیزة غوریان برای دستیابی به قدرت و دفع مهاجمان، گسترش قلمرو غوریان، تقابل آنها با رقیبان قدرتمند، و ارتقای توانمندی نظامی غوریان از طریق بهرهمندی آنها از تجارب نظامی دیگر قدرتها نیز بازنمود شده است.
خلاصه ماشینی:
در این گفتار، این پرسش اساسی مورد توجه قرار گرفته است که شکلگیری قدرت نظامی غوریان و ارتقای توانمندی نظامی آنان متأثر از چه عوامل داخلی و بیرونی بود؟ یافتههای این پژوهش مشخص میکند که بخشی از شکلگیری و ارتقای توانمندی نظامی غوریان مرهون عوامل داخلی مانند موقعیت کوهستانی غور، خصوصیات مردم این سرزمین، و برخورداری غور از معادن فلزات مورد استفاده در ساخت جنگافزارها بود.
افزون بر این، نقش عوامل بیرونی مانند درگیریهای غوریان با برخی همسایگان و افزایش انگیزة غوریان برای دستیابی به قدرت و دفع مهاجمان، گسترش قلمرو غوریان، تقابل آنها با رقیبان قدرتمند، و ارتقای توانمندی نظامی غوریان از طریق بهرهمندی آنها از تجارب نظامی دیگر قدرتها نیز بازنمود شده است.
موقعیت طبیعی و شرایط اقلیمی سرزمین کوهستانی غور از چند جهت در شکلگیری قدرت نظامی و سیاسی غوریان و ارتقای توانمندی جنگی آنان تأثیر داشت؛ وجود کوههای عظیم و قلعههای مستحکم تا حدی باعث مصونیت مردم غور در برابر حملات برخی از قدرتها و حکومتهای پیرامون این سرزمین میشد.
سالها پیش از شکلگیری حکومت غزنوی، غوریان توان نظامی خود را در برابر حملات قدرتهایی مانند صفاریان و سامانیان (جوزجانی، 1363: 1/ 327؛ ابن فندق، 1361: 130؛ تتوی و قزوینی، 1382: 3/ 1627 - 1628) آزموده بودند؛ با این حال، به نظر میرسد مهمترین چالش نظامی و سیاسی غوریان با غزنویان شروع شده بود؛ نزدیکی پایتخت غزنویان به سرزمین غور و تمایلات توسعهطلبانة حکومت نوپای غزنوی موجب حملات متعدد سبگتکین غزنوی (حک: 366 – 387 ق) و جانشینانش به غور شد.