چکیده:
طباق، نخستین مرکز تربیتی و آموزشی در دوره مملوکی بود که وظیفه تربیت متصدیان امور اداری و نظامی دولت ممالیک را بر عهده داشت. نظام آموزشی طباق با سایر مراکز آموزشی متفاوت بود. برخلاف آموزش رسمی جامعه که از دوره ابتدایی در مکتبخانهها شروع و در مدارس به پایان میرسید و در آنها مجموعهای هماهنگ از دروس مقدماتی و عالی غیر نظامی آموزش داده میشد، در طباق اولویت اصلی با آموزشهای نظامی، فنون رزم، کاربرد انواع سلاحها، اسبسواری و مانند آنها بود. در این آموزشکدهها جز بردگان مملوک کسی اجازه حضور و تحصیل نداشت و بسیاری از سلاطین و امیران مملوکی دانشآموخته طباق بودند. هر طباق به طبقه خاصی از بردگان کمسنوسال و از ملیتی معین اختصاص داشت و فارغالتحصیلی از طباق آزادی رسمی از بردگی و دریافت سلاح و ادوات رزم و ورود به خدمات نظامی به عنوان سرباز را در پی داشت.
خلاصه ماشینی:
"ورع، تقوا، سخت کوشی و انجام درست وظیفه از ویژگیهای ثابت مقدم الطباقها در روزگار دولت نخست مملوکی بود؛ اما در دوره دوم ممالیک ، انواع فساد در میان آنها شیوع یافت و در نتیجه مملوکان طباق بدون هیچ مانعی دست به هرکاری میزدند و اسباب ناراحتی و خسران کسبه و بازاریان را فراهم میساختند.
٦۲ ابن تغری بردی، تقوا و پرهیزکاری یکی از طواشی صندل منجکی صاحب طبقة الصندلیه در عهد سلطان برقوق را با وضع اخلاقی و دینی طواشیه دوره های بعدی که به مالاندوزی و ٦۳ دونپایگی اشتهار داشتند، مقایسه کرده است .
ممالیک کتابیه به لحاظ تحصیل در طباق و پشت سر گذاشتن آموزشهای علمی و عملی گوناگون از سطح فرهنگی و منزلت اجتماعی بالاتری نسبت به دیگر مملوکان برخوردار بودند؛ زیرا مملوکان دانش آموخته طباق از سنین کودکی بر اساس اسلوب صحیح علمی و دینی تربیت شده مهارتهای لازم برای انجام خدمات اداری و نظامی را کسب میکردند و شمار زیادی از آنها در زمره علما و بزرگان علمی جامعه اسلامی درآمدند؛ در حالیکه ممالیک بزرگسال که از حضور در طباق بیبهره بودند، از این امتیازات و توانمندیها محروم میماندند.
در کنار این سخت گیری و شدت عمل ، تسهیلات فراوان حین آموزش و به خصوص آینده شغلی درخشان آنها موجب شده بود که خانواده های زیادی از بردگان مملوک در بازارهای برده فروشی مصر، کودکان خود را با اشتیاق در اختیار خریداران قرار دهند."