چکیده:
گردشگری پیام که با هدف رساندن آموزههای دینی به دیگران صورت میگیرد و بخشی از گردشگری میراث به شمار میرود، در صدر اسلام و آغاز مسیحیت نقش بزرگی در ترویج آنها داشته است. بر اساس متون مقدس و دادههای تاریخی، بنیانگذاران این دو دین، خود گردشگر پیام بودهاند. این سفرها در مسیحیت تشکیلاتی بود و در اسلام، اغلب غیرتشکیلاتی. عیسی (ع) و حواریون برای جلب مخاطب از معجزههای عوامپسند استفاده میکردند، در حالی که پیامبر اسلام (ص) بسیار بیش از معجزه، از استحکام گفتار و سخن زیبا بهره میجست و مبلغان مسلمان صاحب معجزه نبودند. گردشگران دینی در مسیحیت بیزاد و توشه سفر میکردند. پیامبر اکرم (ص) این شکل سفر را از اختصاصات عیسی (ع) و حواریون میدانست و آن را برای امت خود ممنوع کرد. برخلاف پیامبر اسلام (ص) که دعوتش به شدت رنگ سیاسی داشت حضرت عیسی (ع) در گردشگری پیام میکوشید از مباحث سیاسی پرهیز کند. گردشگران پیام در هر دو دین، گاهی با ناکامیها و خطرهایی روبهرو بودهاند.
خلاصه ماشینی:
"عیسی (ع) به شیوه حضرت یحیی (ع) و روش فریسیان (متی، 23: 16؛ یوحنا، 9: 28) برای خود شاگردانی معین کرد تا در سفرهای تبلیغی یاور او باشند (مرقس، 3: 15) و به منظور تأثیرگذاری بیشتر به شاگردان خاص خود نیز قدرت معجزه داده بود (لوقا، 9: 6).
پیش از این ملاحظه شد که عیسی مسیح (ع) و حضرت محمد (ص) و شاگردان و اصحابشان برای ترویج دین از شیوه گردشگری پیام استفاده کردهاند.
آیا پیامبر اسلام (ص) از به کارگیری شیوه سفر تبلیغی نزد مسیح و شاگردانش آگاهی داشته است؟ در صورتی که چنین بوده آیا این شیوه را از آنها اقتباس کرده است؟ آنچه مسلم است اینکه حضرت، چه از طریق وحی و چه با علم عادی، از گردشگری دینی عیسی (ع) و حواریون آگاهی داشته است.
به گفته المیزان سفر حضرت موسی (ع) برای کسب دانش و معنویت از بنده صالح، آنگونه که در سوره کهف (آیه 60) آمده، نیز به دلیل ماهیت علمی- معنوی آموزههای اسلامی، میتوانسته دل پیامبر و مسلمانان را برای انجام چنین سفرهایی گرم کند (طباطبایی، 1417: 13/338)، اما برخلاف مشهور، آیاتی که با عبارت «سیروا فی الارض» در قرآن کریم آمده نمیتوانسته است چندان الهامبخش سفرهای دینی باشد.
گسترش آیین بودایی و رواج مسیحیت نیز در برخی مناطق جهان به همین شیوه بوده است، اما در همه این موارد مبلغان دینی بر عنصر قلبی بودن پذیرش دین تأکید کردهاند (Stackhous, 1987: 9/565).
عیسی (ع) و شاگردانش به منظور توجه بیشتر مخاطبان به پیام دینی از معجزههای احساسی- عاطفی استفاده میکردند، اما پیامبر اسلام (ص) به ندرت از این شیوه بهره برد و فرستادگان ایشان اغلب افراد عادی بودند که توان معجزه نداشتند."