چکیده:
تأسیس جاده تاریخی و بازرگانی ابرایشم، بیگمان یکی از برجستهترین تحولات اقتصادی
و ارتباطی در جهان قدیم بودهاست.
این جاده مسیری طولانی را از چنگ- آن[1] در چین تا کنارههای دریاهای مدیترانه و
سیاه طی مینمود و دارای بالاترین ویژگی ارتباطی در دنیای قدیم، یعنی تبادل فرهنگها
بین شرق و غرب بود.
سهم ایرانیان در رونق این جاده از اهمیتی گسترده برخوردار است، زیرا ایران عصر
اشکانی- بویژه از سال 100 ق.م به بعد- به مثابه پل ارتباطی بین شرق و غرب واقع شد
و دریچههای تازهای از فرهنگ و تمدن را میان این دو دنیا گشود.
این ویژگی بهخصوص در تمایلات استعماری روم در غرب و رشد و شکوفایی اقتصادی و
فرهنگی جامعه چین و نقش مهم ارتباطی ایران عصر اشکانی به عنوان یک قدرت نظامی و
برخوردار از ژئوپولیتیک بسیار حساس و تعیینکننده روشن میسازد.
به دیـــبا و گوهر بـــیاراسته بـــهسان بهـــشتی پر از خواسته
ز دیـــبای پر مایه و پـــرنیان بـــر آن گونه گشت اخــتر کــاویان
«فردوسی»
خلاصه ماشینی:
"در این زمان روم اولین قدمهای خویش را در راه استثمار شرق برمیداشت و دولت پارت با مدیریتی عالی به رهبری مهرداد دوم برای حضور در فعالیتهای اقتصاد جهانی که به طور طبیعی مبارزات نظامی را نیز در پی داشت دست به فعالیتهای همه جانبهای در مرزهای غرب و شرق امپراتوری خویش میزد.
روم نیاز بسیاری به ابریشم چین و دیگر محصولات ایران و چین داشت و از طرفی محتاج به فروش محصولات و مصنوعات خود برای رونق چرخهای صنایع و بهبود اوضاع اقتصادی خویش بود و این همه در حالی انجام میگرفت که دولت پارت وارث بهترین جادهها و بهترین فنون نگهداری از آنها بود.
او برای نخستینبار مسیر کاروانهایی که از دروازه غربی شهر سیان پایتخت چین در عصر تانگها تا 6000 کیلومتر دورتر در غرب و در ونیز بارهای گرانقیمت خود را تخلیه مینمودند جاده ابریشم نامید و این اصطلاح تازهای بود که پیوند ابریشمین غرب و شرق را سبب میشد.
اما اخیرا دگرگونیهای تازهای در آسیای میانه و خاورمیانه روی داده است و علاوه بر آن عواملی دیگر نظیر مسایل سوخت مورد نیاز صنایع مدرن، وضعیت استراتژیکی خلیجفارس، بار دیگر موجب اهمیت یافتن مناطقی شده است که در گذشته معبر جاده ابریشم بودند و از این رو بعید نیست که این راه بزرگ ارتباط بینالمللی که پانصد سال است بیاستفاده مانده از نو زنده شود و رونق پیشین خود را باز یابد و مسؤولیت به انجام رسانیدن وظیفه تاریخی نوینی را بپذیرد."