چکیده:
هدف: هدف اساسی پژوهش حاضر، بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر مطالعه غیر درسی در شهر اهواز است. پژوهش حاضر از میان عوامل مختلف، بر نقش انواع سرمایه(سرمایه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) بر میزان مطالعه افراد تاکید دارد. روش: جامعهی آماری این پژوهش کلیهی ساکنان شهرستان اهواز است که بین سنین 15 تا 70 سال قرار دارند. از بین آنها 400 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب گردید. روش تحقیق این پژوهش، پیمایش بوده و دادهها با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری شدند. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با نرم افزارspss16 انجام شد. یافتهها: نتایج توصیفی نشان داد که میزان مطالعه در بین جامعه مورد تحقیق در حد پایینی است. 43 درصد افراد فاقد مطالعه آزاد در طول هفته هستند. و تنها 25/1 درصد بیشتر از 4 ساعت مطالعه در هفته را گزارش داده اند. نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نیز حکایت از آن دارد که بین هر سه نوع سرمایه یعنی سرمایه فرهنگی و ابعاد آن(فرد، خانواده و محیط) سرمایه اقتصادی و سرمایه اجتماعی، با میزان مطالعه رابطه معنادار و مثبت وجود دارد. بدین معنا که افرادی که دارای میزان بالاتری از سرمایه ها هستند، بیشتر از سایر افراد به مطالعه می پردازند. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشانگر آن است که متغیرهای مستقل قادر به تبیین39/0درصد از واریانس مطالعه هستند. ارزش/اصالت: امروزه مصرف کالای فرهنگی خصوصا کتاب و سایر کالای خواندنی نظیر روزنامه و مجلات، عاملی موثر در تسریع فرایند توسعه اجتماعی و فرهنگی جوامع است. اما همانگونه که نتایج پژوهش حاضر نیز نشان می دهد میزان مطالعه در جامعه ایران که جامعه ای در حال توسعه محسوب می گردد، بسیار اندک است. بر این اساس شناخت عواملی که در ایجاد و تداوم چنین پدیده ای موثرند از اهمیت بسزایی برخوردار است. نتایج این پژوهش می تواند به مسؤلان نهادهای فرهنگی کشور کمک میکند تا با شناخت کافی از عوامل مؤثر بر مطالعه، در جهت ایجاد و تقویت فرهنگ مطالعه و خروج از تنگناهای موجود در این حوزه، گام بردارند.
خلاصه ماشینی:
"نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نیز حکایت از آن دارد که بین هر سـه نـوع سـرمایه یعنی سرمایۀ فرهنگی و ابعاد آن (فرد، خانواده و محیط )، سرمایۀ اقتصادی و سرمایۀ اجتماعی با میزان مطالعه رابطۀ معنیدار و مثبت وجود دارد.
بر این اساس ، پژوهش حاضر سـعی دارد بـه بررسـی ایـن مسـأله بپـردازد کـه چـه عـواملی اجتماعی بر گرایش افراد به مطالعه و کتابخوانی تاثیر میگذارند؟ یـا بـه عبـارت دیگـر، مطالعـه بـه عنوان یک کنش ، در چه شرایط اجتماعی صورت می پذیرد؟ در این میان پژوهش حاضـر بـه نقـش انواع سرمایه (سرمایۀ فرهنگی، سرمایۀ اقتصادی و سـرمایۀ اجتمـاعی) بـه عنـوان عوامـل کلیـدی در جهت دهی به کنش افراد، به طور اعم و مطالعه ، به طور اخص تأکید دارد.
ارتباط بین سرمایۀ اجتماعی و میزان مطالعۀ فرد از دیگر فرضیه های ایـن پـژوهش اسـت کـه نتایج جدول بالا نشان میدهد که بین این دو متغیر نیز رابطۀ مستقیم و معنـی داری وجـود دارد.
نتایج پژوهش حاضر نشانگر آن است که بـین انـواع سرمایه یعنی سرمایۀ فرهنگی فرد، خانواده و محیط ، سرمایۀ اجتماعی و سرمایۀ اقتصادی بـا میـزان مطالعۀ کتاب رابطۀ مثبت و معنی دار وجود دارد.
همچنین در ارتباط با تاثیر سرمایۀ اجتماعی بر مطالعۀ نتایج پژوهش هـای انجـام شـده توسـط سالاری و همکاران (١٣٧٠)، مرادمنـد(١٣٨٩)، معـرف زاده و ایرجـی (١٣٨٩) نشـان مـی دهـد کـه عواملی همچون مشارکت در فعالیت هایی که بـا کتـاب و کتـابخوانی سـرو کـارداردو ارتبـاط و تشویق اساتید، معلمان ، والدین و دوستان سبب گرایش بیشتر فرد به مطالعـه مـیگـردد."