چکیده:
کتاب عباس عبدی با عنوان مقدمهای بر پژوهش در جامعهشناسی خانواده در ایران، در نگاه نخست، فهرستی توجهبرانگیز از موضوعهای بحثبرانگیز در عرصه جامعهشناسی، جمعیتشناسی و انسانشناسی خانواده ارائه میکند که در جای خود، در میان کتابهای جامعهشناسی خانواده در ایران چشمگیر است. با نگاهی عمیقتر به مباحث طرحشده میتوان گزارشی از وضعیت و واقعیت خانواده در ایران را به دست آورد کتاب برای مخاطبان عامی که میخواهند اوصاف خانواده ایرانی را بهزبانی نهچندان تخصصی و نه در ارجاع به ادبیات انتقادی علم خانواده بدانند، میتواند اثری چشمگیر باشد؛ و در آخر میتوان به این نکته اشاره کرد که نگاه غیردقیق، و بیتوجهی به ادبیات جامعهشناسی خانواده در ایران و شروع چند ده باره تحقیق از نقطه صفر، میتواند معنایی بهجز این داشته باشد که جامعهشناسی در ایران سالهاست که توسط مدعیان آن و نه دشمنانش بر مداری صفر درجه میچرخد؟
خلاصه ماشینی:
در بخش سوم که با عنوان «خانواده در ایران» آمده است، نویسنده سعی کرده است بسیاری از مختصات خانواده ایرانی را از نظر ساختار، ابعاد، ازدواج، طلاق، روابط خویشاوندی، نگرشها و نقشهای جنسیتی، اشتغال زنان، روابط درونی خانواده، رضایت از زندگی، نومکانی و تحرک جغرافیایی، سنتها و مراسم خانوادگی، شکاف واقعیت و حقوق، چندهمسری، ریشههای ثبات و ناپایداری خانواده، نقش مذهب و شکاف نسلی مورد بحث قرار دهد؛ البته عمدۀ شواهد تجربی این تحقیق از چند پژوهش ملی و منطقهای گرفته شده است.
۱ در بخش چهارم نویسنده زیر عنوان عناصر پژوهش در خانواده، فهرستی تأملبرانگیز دربارۀ «اجزا و عناصر مفهومی و عینی که به درک واقعیت خانواده در ایران کمک میکند، تا از خلال پژوهشهای متعدد این اجزا اندازهگیری گردد»(ص ۱۲۹) ارائه کرده است که در آن سؤالاتی دربارۀ ساختار خانواده، ساختار اقتصادی خانواده، ابعاد خانواده، ازدواج، طلاق، روابط خویشاوندی و غیرخویشاوندی، نگرشها و نقشهای جنسیتی، اشتغال زنان، روابط درونی خانواده، نظام حمایتی در خانواده، نظام تربیتی فرزندان، رضایت از زندگی، نومکانی و تحرک جغرافیایی، کارکردها و مراسم خانوادگی، دانش و شکافهای حقوقی، ازدواج مجدد، ارزشهای خانوادگی، و آسیبهای خانوادگی، طرح شده است.
مورد بحث قرار دهد؛ البته عمدۀ شواهد تجربی این تحقیق از چند پژوهش ملی و منطقهای گرفته شده است کتاب در بخش نخست و بخش دوم با ارجاع به برخی دیدگاههای جامعهشناسی کلان دربارۀ تحولات خانواده سعی کرده است تصویری تاریخی از تحولات نهاد خانواده از جامعۀ کشاورزی و شبانکاره تا جامعۀ صنعتی ارائه کند بر مدار صفر درجه کتاب کمتر به نظریههای روز جامعهشناسی خانواده و صاحبنظران آن در جهان و ایران اشاره کرده است.