چکیده:
با وقوع هر سیلاب، تغییرات عمدهای درمسیر رودخانه مئاندری به وجود می آید که با بررسی آنها می توان به قدرت سیلابهای گذشته پی برد. رودخانه آجی چای به عنـوان شـاخص تـرین رودخانه های مئاندری واقع در شمالغرب کشور، سیلابهای زیادی در طـول سـال دارد و بـا توجه به شواهد موجود درمسیر جریان، سیلابهای بزرگتـری نیـز در گذشـته داشـته اسـت . دراین مقاله با هدف برآورد خطر وقوع سیلابها در مسیرآجی چای، سعی شده با به کارگیری روابط تجربی ، خطر وقوع سیلاب در طول قطعات مختلف مسیر مئاندری این رودخانه برآورد گردد. با استفاده از دادههای حاصل از اندازهگیری عوامل مربوط به مسیر خمیـده کانـال فعـال، ابتدا پهنای کمربند قوس خمیدگی ، سپس دبی و اندازه بزرگترین قوس خمیدگی محاسبه ودر نهایت با به کارگیری دادههـای حاصـل از محاسـبات مرحلـه ای، خطـر وقـوع سـیل در مسـیر آجی چای برآورد شده است . همچنین با استفاده از روشهای کلاسیک، ویژگـی هـای سـیلاب خیزی حوضه رودخانه مذکور نیز مورد بررسی قرارگرفته اسـت . نتـایج حاصـل از محاسـبات نشان می دهد خطر وقوع سیل در تمامی بخش های رودخانه آجی چای یکسان نبوده و از بخش میانی مسیر تا نزدیکی تبریز افزایش می یابد. بررسـی تغییـرات قـوس خمیـدگی هـا نیـز نشـان می دهدخطر وقوع سیل در بخش های مختلف در طی زمان تغییر یافته است .
Introduction Active Mending Rivers are the most dynamic and sensitive parts of the fluvial landscapes. Meandering rivers suffer a large Geomorphic changes during the annual flood events. Based on large flood evidences، reconstruction of the channel bed migration will be possible، which is use for Evaluation of future Evaluation and flood risk assessment in the flood plain areas. The morphological evolution of river meanders has been analysed by many authors and various pattern and models has been suggested (eg.Alfredo 2010، chen 2006، Hook 2008، Borisova 2006). Many researchers have examined the morphological impacts of floods and some studies of channel instability have combined time scales، examined the combined effects of flood phases and demonstrated temporal and spatial variability of stream stability.
There are many meandering rivers passing from flood Palin areas in Iran which are studied by Iranian researchers (eg. Bayati Khatibi 2012، Rezaei moghadam and khoshdel 2009، Yamani 2008، Jahadi Toroghi and Hosseinzadeh 2012).
The purpose of this paper is to demonstrate of active channel changes of Aji-Chay River over the time and assessment of flood occurrence potential based on disptacement of bending river course.
خلاصه ماشینی:
"Alfredo Chen Dong Kiss Hook Borisova Guneralp Kemp Shi در مناطق مختلف کشور نیز به دلیل حضور چنین مسیرهای پر پیچ وخم در دشت های سـیلابی ، مطالعـات هـر چنـد اندک در ابعاد متفاوت توسط محققین داخلی صورت گرفته است که هر یک از این منابع با ارزش، در برگیرنده اطلاعـاتی درمورد چنین رودخانه هایی هستند.
با توجه به این که پهنای کمربند قوس خمیدگی (B) و عمق کانال فعال از عوامل مـورد استفاده در برآورد خطر وقوع سیل در مسیر مئاندرآجی چای و معیـاری بـرای بررسـی سـیلابهـا در مسـیر رودخانه های مناندری محسوب می شود، در این مطالعه ، این عامل در طول زمانهای مختلف ، در طـول مسـیر این رودخانه مورد بررسی قرارگرفته است (شکل ٧ و٨).
8 1 11 21 31 41 51 61 71 n 1 11 21 31 41 51 61 71 n شکل ٦ التغییرات مقدار سیل خیزی و تغییردر میانگین دبی در رابطه با طول قوس پیچان آجی چای در طول قطعات مورد بررسی (n) - محاسبه و تطبیق دبی های سالانه به روش توزیع نرمال در این مقاله ، علاوه بر تخمینی دبی های اوج با استفاده از معادلات مربوط به رودخانه های مئانـدری، سـعی شده است با استناد و استفاده از دادههای واقعی دبی ایستگاههای مسیر آجی چای، دبـی سـالهـای آتـی نیـز برآورد گردد.
شکل ١٠ رابطه بین رسوب و دبی درایستگاه ونیار و رابطه دبی و رسوبات در مسیر آجی چای در نزدیکی تبریز نتیجه گیری آجی چای به عنوان یکی از رودخانه های دائمی حوضه دریاچه ارومیه ، بـا توجـه بـه ویژگـی هـای مسـیر جریان و تغییرات اقلیمی در طول یک سال و در طول سالهای متعدد، از نظر دبی و همچنین از نظـر آرایـش جریان رود در کانال فعال دارای نوسانات زیادی بوده است ."