چکیده:
تالابها از نظر زیستی در زمره متنوعترین اکوسیستمهای کرة زمین محسوب میشوند. ویژگیهای طبیعی مناسب و دسترسی آسان به تالابها، اغلب موجب شده است که در گذشته در تصمیمگیریها برای استفاده و حفاظت، مورد غفلت قرار گیرند و این امر لزوم توجه به تالابها را دوچندان مینماید. در میان تالابهای موجود در ایران تالاب بزنگان دارای جایگاه خاصی است زیرا بزرگترین و تنها دریاچة طبیعی شمال شرق ایران، در استان خراسان رضوی، است که پرندگان بسیاری برای زمستانگذرانی یا جوجهآوری بهسوی آن میآیند. تالاب بزنگان از نوع دریاچههای هولومیکتیک است و مطابق طبقهبندی رامسر در گروه Q از تالابهای داخلی قرار میگیرد که این طبقه معرف دریاچههای شور و لب شور دائمی است. بهدلیل موقعیت خاصی که این تالاب دارد، محل تردد و گذر دائمی افراد نیست و نسبت به مناطق جغرافیایی دیگر کمتر با رفتوآمد افراد روبهروست. برای مدیریت صحیح این تالاب نظرات و ایدههای مختلفی ارائه شده است ولی حفاظت صحیح، پایدار و یکپارچه از تالاب تنها زمانی میسر میشود که در مدیریت پایدار تالاب بزنگان، سازوکارهای جلب مشارکت سازمانهای مردم نهاد و جامعه محلی تدارک دیده شود. چنین اقداماتی نهتنها به ارزش افزوده این سرمایه طبیعی در منطقه خواهد افزود بلکه بستر لازم را برای دستیابی به توسعة پایدار با گسترش فعالیتهای طبیعتگردی، بهویژه حضور گردشگران حیاتوحش و گردشگران پرندهنگر، فراهم خواهد نمود.
خلاصه ماشینی:
"در مجموع مهمترین تهدیدات و مشکلات تالاب بزنگان را میتوان به شرح زیر مورد اشاره قرار داد: ـ رها کردن زباله توسط گردشگران، بازدیدکنندگان و حتی برخی مردم محلی و افزایش آلودگیهای محیطی؛ ـ فقدان تسهیلات و تأسیسات گردشگری مانند اردوگاه، مکان پیکنیک، آتشدان، سطل زباله، سرویسهای بهداشتی و پارکینگ؛ ـ عدم تبلیغات مناسب جهت معرفی و شناساندن ظرفیتهای طبیعتگردی تالاب؛ ـ فقدان امکانات بهداشتی ـ درمانی بهخصوص وجود درمانگاه و مرکز فوریتهای پزشکی؛ ـ افزایش مهاجر فرستی روستاها به شهرستان سرخس با توجه به فعال شدن تدریجی منطقة ویژه اقتصادی سرخس؛ ـ کمبود شدید منابع آب و تهدید تنشهای خشکسالی؛ ـ فعالیتهای مدیریت نشده انسانی مانند چرای دام در مراتع اطراف تالاب، بهرهبرداری نامناسب از بوتهها بهمنظور سوخت و تخریب پوشش گیاهی و ورود سموم و آفات کشاورزی به پهنه آبی؛ ـ مخاطرات طبیعی همچون تأثیر بادهای ماسهای و طغیانهای رودخانهای بهدلایلی همچون کمآبی و خشکسالی؛ پیشنهادها تالاب بزنگان تنها دریاچه طبیعی شمال شرق ایران و یکی از مناطق مهم زمستان گذرانی پرندگان در استان خراسان رضوی شناخته شده است.
موقعیت جغرافیایی تالاب بزنگان در استان خراسان رضوی در طی پایشی که اخیرا در این منطقه انجام شده، تعداد ١٥٥ گونه، از ٣٦ خانواده مختلف پرندگان آبزی، کنار آبزی و خشکیزی مشاهده و ثبت شد با توجه به اینکه جمعیت غالب در منطقه را افراد جوان تشکیل میدهند، میتوان آنها را با آموزش و توسعه طرحهای توانمند سازی بهویژه در پروژههای گردشگری به مشارکت فراخواند تصویر ۳."