چکیده:
احمد بن علی بن احمد بن عباس نجاشی (م 450ق) از فهرست نگاران مهم شیعه و
فهرست او از قدیمیترین فهرستهای شیعی است. گرچه نجاشی بیشتر به عنوان عالم
رجالی و فهرست او یکی از کتابهای چهارگانه اساسی رجالی شیعه شناخته شده، لیکن در
این مقاله به کتاب او صرفا به عنوان فهرست اصول و مصنفات نگرستهایم و سعی نمودهایم
روش نجاشی را در بیان اطلاعات عمومی درباره نویسندگان و مؤلفات آنان و چگونگی ارائه
آن به دست آوریم.
خلاصه ماشینی:
"البته اشکال اینجاست که، چنانکه گفتیم، صالح بن عقبه مشترک بین دو نفر است و از قضا محمد بن اسماعیل بن بزیع، بنابر گفته، نجاشی در طریق هر دو نفر واقع شده است، ولی بنابر قراینی شاید بتوان گفت که مراد از وی صالح بن عقبة بن قیس است؛ زیرا از سویی، چنانکه خواهیم گفت، سند زیارت عاشورا در مصباح المتهجد شیخ چنین است: روی محمد بن اسماعیل بن بزیع عن صالح بن عقبة عن ابیه.
سند دوم شیخ در کامل الزیارات و مصباح المتهجد پس از نقل ثواب زیارت عاشورا و کیفیت سلام بر امام حسین علیهالسلام از راه دور ـ که البته نقلهای هر دو کتاب در مجموع شبیه یکدیگرند ـ ولی در جزئیاتشان متفاوتاند، روایت چنین ادامه مییابد: قال صالح بن عقبه(74) و سیف بن عمیره؛ قال علقمة بن محمد الحضرمی: فقلت لابی جعفر علیهالسلام ...
سند سوم شیخ یا روایت صفوان در کامل الزیارات، پس از نقل متن زیارت و سفارش حضرت باقر علیهالسلام به علقمه در مورد خواندن هر روزه زیارت عاشورا، این روایت به پایان میرسد، ولی در مصباح المتهجد مطلب تمام نشده و چنین ادامه یافته است: و روی محمد بن خالد الطیالسی عن سیف بن عمیره قال: خرجت مع صفوان بن مهران الجمال ..."