چکیده:
یکـی از موضـوعات مهـم در فلسـفه ی دیـن بحـث تجربـه ی دینـی و توجیـه مفـاهیم و باورهای دینی حاصل از آن است . در نیمه ی دوم قرن بیستم ، برهان تجربه دینی بیشتر بـا تقریرهای معرفت شناسانه همراه شده اسـت و برخـی از فلاسـفه ی دیـن کوشـیده انـد از معقولیت باورهای دینی مبتنی بر تجربه ی دینی دفاع کننـد. یکـی از ایـن فلاسـفه ویلیـام آلستون است . او بـا ارائـه ی نظریـه ای در بـاب تجربـه ی دینـی کوشـیده اسـت از طریـق اعتباربخشی به معرفت تجربی خداوند، که وی آن را تجربه ی عرفانی مـینامـد، مبنـایی معرفتی برای توجیـه و عقلانیـت ایمـان و بـاور بـه خـدا فـراهم آورد. آلسـتون در تبیـین نظریه ی خود، ابتدا با طرح نظریه ی نمود و از طریـق ادراکـی دانسـتن تجربـه ی دینـی و احاله ی توجیه باورهای دینی به ادراکات عرفانی و سپس با توسـل بـه رویکـرد «رویـه ی باورساز» و مبتنی کردن توجیه معرفتی باورهای دینی بـر رویـه ی باورسـاز عرفـانی مـی-
خلاصه ماشینی:
"او نحوه ی شکل گیری باورهای حسی درباره ی دنیای پیرامون مان و همین طور باورهای شخص درباره ی حالات آگاهی خودش را مؤیدات و نمونه هایی برای این فرض میداند (آلستون ،١٩٨٦، صص ٢٠٢-٢٠٠) مطابق نظـر آلسـتون همـان گونـه کـه تجربـه ی حسـی مبنـای اعتقـاد مـا در جهـان متافیزیکی است ، تجربه ی دینی هم پایـه و اسـاس اعتقـاد دینـی اسـت .
(آلسـتون ،١٩٩١، ص ١٦٨) دوم اینکـه خروجـیهـای ایـن رویـه هـای باورساز دچار ناسـازگاری درونـی گسـترده نیسـتند، نـه بـا خـود و نـه بـا دیگـران ؛ مـثلا ادراکات حسی هر چند گاهی باهم ناسازگارند (برای مثال هنگامیکـه خطـایی در دیـد رخ میدهد و چشم چیزی را میبیند؛ ولـی دسـت آن را لمـس نمـیکنـد) و نیـز گـاهی امکان دارد که ادراک حسی با حافظه یا استدلال تعارض کند؛ اما این موارد گسـترده و فراگیر نیست و در اکثـر مـوا رد قابـل تصـحیح اسـت ؛ از ایـن رو،عـواملی کـه عقلانیـت نخستین این رویه ها را از میان بردارد، وجود ندارد.
سپس با سرایت نتایج حاصـل از آن به رویه ی ادراک عرفانی، نتیجه میگیرد که معقول و موجـه اسـت کـه هماننـد رویـه ی ادراک حسی به رویه ی ادراک عرفانی نیـز، در صـورت فقـدان شـواهد و قـرائن منفـی اعتماد کنیم و باورهای حاصل از آن را صادق و موجه بدانیم ؛ چراکه با بررسی سـاختار ادراک عرفانی و ادراک حسی به این نتیجـه مـیرسـیم کـه ایـن دو ادراک هـم سـاختار هستند و روند تولید و توجیه باورهای مبتنی بر تجربـه هـای حسـی و باورهـای مبتنـی بـر تجربه های عرفانی در رویه هایی صورت میگیرد که بسیار شبیه به هم هستند."