چکیده:
شهر فضایی را تداعی می سازد که در آن مردم تجمع یافته و زندگی خود را به شکل نسبتا دائمی بر اساس فعالیتهای اقتصادی منطقه تامین می سازند. فضای مذکور می تواند مرکز اقتصادی، تجاری، آموزشی یا ترکیبی از آنها باشد و همین باعث جذب مردم از مناطق غیر شهری می گردد. درک ارزش و فهم فعالیتهای اقتصادی محلی، کار برنامه ریز را استحکامی اساسی می بخشد. حضور جمعیت در یک ناحیه شهری یا روستایی مشخص با اشتغال و وجود مشاغل در آن ناحیه عملی می شود، بنابراین ارتباط نزدیکی بین سطوح اشتغال یا فعالیت اقتصادی در یک ناحیه مفروض و سطح جمعیت دارد. پیش بینی یا برآوردی از جمعیت و اشتغال آینده برای هر کشور، ناحیه، شهر یا روستا کار بسیار مشکل و در عین حال ظریفی است زیرا که برای رسیدن به یک برآورد نسبتا دقیق جمعیتی در آینده نیاز به استفاده از روش ها و مدلهای نسبتا دقیقی است که مدل لاری از اینگونه مدلهاست . در این مدل فعالیتهای اقتصادی به صورت ظرف و کاربریهای زمین شهری به عنوان مظروف مطرح شده است. شهر سنندج به عنوان مرکز استان کردستان در غرب ایران قرار دارد و نقش غالبی را در زمینه ارائه خدمات در سطوح مختلف اقتصادی و اجتماعی در سطح ناحیه ای، منطقه ای داشته است. در یک مقطع 40 ساله از سال 1335 تا 1375 جمعیت شهر سنندج 8/6 برابر شده است ، بنابراین آگاهی از جمعیت و اشتغال این شهر در آینده از اهمیت بالائی برخوردار است. با توجه به نتیجه بدست آمده از کاربرد مدل لاری در پیش بینی این مدل با واقعیت موجود اختلاف دارد . پیش بینی جمعیت کمتر از مقدار واقعی و در پیش بینی اشتغال بیشتر از مقدار کافی عمل کرده است .
خلاصه ماشینی:
"در این مدل ، فعالیتهای اقتصادی به صورت ظرف و کاربری های زمین شهری به عنوان مظروف مطرح شده و بر همین اساس به داده هایی در رابطه با جمعیت ، تعداد افراد شاغل در بخش خدمات ، اقتصاد پایه و کاربریهای مسکونی ، خدماتی و صنعتی نیاز است (١٩٧٦ ، Michael Batty p55 ).
جدول (١): وضع موجود کل جمعیت و مشاغل نواحی سه گانه شهر سنندج مجموع جمعیت مجموع اشتغال اشتغال خدماتی اشتغال پایه ناحیه 1 7892 13811 21703 107781 2 10211 17872 28083 100415 3 6228 10899 17127 69612 277808 66913 42582 24331 جمع منبع : محاسبات نگارنده بر روی آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن مرحله دوم : تشکیل ماتریس مسافت .
نتایج دور اول به شرح زیر است : جدول شماره (٩): نتایج دور اول محاسبات لاری شهر سنندج تعداد اشتغال خدماتی جمعیت وابسته اشتغال پایه ناحیه 1 7892 38510.
جدول شماره (١٢): نتایج دور دوم محاسباتی مدل لاری شهر سنندج جزء مشاغل خدماتی جزء جمعیت ناحیه 1 28637 1519.
6 منبع : محاسبات نگارنده نتایج پس از انجام مرحله دوم مدل لاری به صورتی این توالی محاسباتی را تا آنجا تکرار خواهیم نمود تا جمعیت و مشاغل خدماتی مورد نیاز به دست آید.
جدول شماره (١٣): نتایج ١٦ دور محاسباتی مدل لاری برای شهر سنندج جمعیت ناحیه ناحیه اشتغال خدماتی دور جمع 3 2 ١ جمع 3 2 ١ محاسباتی 1 2904.
5 42582 جمع منبع : محاسبات نگارنده چنین به نظر می رسد که مدل لاری در میزان و توزیع اشتغال و جمعیت برای شهر سنندج موفق نبوده است ."