چکیده:
ارزیابی و رتبهبندی مکان مناسب احداث فروشگاههای زنجیرهای موجب کاهش هزینههای تردد درونشهری، صرفهجویی در زمان خرید شهروندان و کاهش حجم ترافیک میشود. یکی از مشکلات توسعۀ فروشگاههای زنجیرهای، نبود مکانهای مناسب برای دسترسی سریع به دیگر خدمات شهری و فعالیتهای مکمل است. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت نقاط انتخابشده برای احداث فروشگاههای زنجیرهای در منطقۀ ۳ شهر رشت، با استفاده از مدلهای تلفیقی TOPSIS-AHP است. روش بررسی این پژوهش مبتنی بر رویکرد توصیفی - تحلیلی است و در جمعآوری اطلاعات مورد نیاز از روش کتابخانهای استفاده شده است. در این پژوهش، ابتدا در چارچوب مدل AHP، از روش دلفی (Delphi) و از طریق مقایسههای زوجی (Pirewise) با استفاده از نرمافزار Expert Choice نظر متخصصان دربارۀ ارجحیت و اولویت معیارها ارزیابی شد. بر این اساس 11 شاخص (فاصله از فروشگاههای زنجیرهای موجود، فاصله از بازار و مرکز، فاصله از پارکینگ، تراکم جمعیتی، تراکم ساختمانی، فاصله از میدانهای اصلی، فاصله از معابر اصلی و فرعی شهر، وجود اراضی بایر و فضاهای مناسب احداثی، ارتفاع از سطح دریا و شیب زمین) انتخاب شد. بر مبنای این معیارها 15 نقطه در منطقۀ 3 شهر رشت مشخص گردید و از 15 نقطۀ پیشنهادی در منطقۀ ۳، 5 نقطه (میدان گیل، میدان جانبازان، ساغریسازان، کوی قدس، کوی امام رضا) به علت نداشتن معیارهای لازم حذف شدند. در نهایت 10 نقطه برای انتخاب مکان بهینۀ استقرار فروشگاههای زنجیرهای در منطقۀ 3 انتخاب شدند. بر اساس یافتههای بهدستآمده، در این پژوهش شهرک ولیعصر با بهدست آوردن رتبۀ اول و امتیاز نهایی (۶۱۵/۰) بهترین نقطه از میان نقاط انتخابی است. رتبهبندی اولویتها بیانگر آن است که شهرک ولیعصر با داشتن بیشترین امتیاز، مناسبترین مکان است و شالکو با کسب کمترین امتیاز، مکان چندان مناسبی برای احداث فروشگاه زنجیرهای نیست.ارزیابی و رتبه بندی مکان مناسب احداث فروشگاه های زنجیره ای موجب کاهش هزینـه هـای تـردد درون شـهری ، صرفه جویی در زمان خرید شهروندان و کاهش حجم ترافیک می شود. یکـی از مشـکلات توسـعة فروشـگاه هـای زنجیره ای ، نبود مکان های مناسب برای دسترسی سریع به دیگر خدمات شهری و فعالیت های مکمل است . هدف از این پژوهش بررسی وضعیت نقاط انتخاب شده برای احداث فروشگاه های زنجیره ای در منطقة ٣ شـهر رشـت ، بـا استفاده از مدل های تلفیقی TOPSIS-AHP است . روش بررسی این پژوهش مبتنی بر رویکرد توصـیفی - تحلیلـی است و در جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از روش کتابخانه ای استفاده شده است . در این پژوهش ، ابتدا در چـارچوب مدل AHP، از روش دلفی (Delphi) و از طریق مقایسه های زوجـی (Pirewise) بـا اسـتفاده از نـرم افـزار Expert Choice نظر متخصصان دربارة ارجحیت و اولویت معیارها ارزیابی شـد. بـر ایـن اسـاس ١١ شـاخص (فاصـله از فروشگاه های زنجیره ای موجود، فاصله از بازار و مرکز، فاصله از پارکینگ ، تراکم جمعیتی ، تراکم ساختمانی ، فاصله از میدان های اصلی ، فاصله از معابر اصلی و فرعی شهر، وجود اراضی بایر و فضاهای مناسب احداثی ، ارتفاع از سـطح دریا و شیب زمین ) انتخاب شد. بر مبنای این معیارها ١٥ نقطه در منطقة ٣ شهر رشـت مشـخص گردیـد و از ١٥ نقطة پیشنهادی در منطقة ٣، ٥ نقطه (میدان گیل ، میدان جانبازان ، ساغری سازان ، کوی قدس ، کوی امام رضـا) بـه علت نداشتن معیارهای لازم حذف شدند. در نهایت ١٠ نقطه برای انتخاب مکـان بهینـة اسـتقرار فروشـگاه هـای زنجیره ای در منطقة ٣ انتخاب شدند. بر اساس یافته های به دست آمده ، در این پژوهش شهرک ولی عصر بـا بـه دسـت آوردن رتبـة اول و امتیـاز نهـایی (٠.٦١٥) بهترین نقطه از میان نقاط انتخابی است . رتبه بندی اولویت ها بیانگر آن است کـه شـهرک ولـی عصـر بـا داشتن بیشترین امتیاز، مناسب ترین مکان است و شالکو با کسب کمترین امتیاز، مکان چندان مناسبی برای احداث فروشگاه زنجیره ای نیست .
خلاصه ماشینی:
"شاخص های انتخابی نقاط برای ایجاد فروشگاه های زنجیره ای محاسبة وزن نسبی معیارها و راهبردها و تشکیل ماتریس مقایسه های زوجی گروهی در ادامه ، به منظور دستیابی به وزن نسبی ، با استفاده از روش دلفی پرسش نامـة دوم بـا عنـوان «پرسـش نامـة مقایسـات زوجی » شکل گرفت و از متخصصان خواسته شد معیارهای مهم به دست آمده از نتایج پرسش نامة اول را به ترتیب اهمیت نسبت به هدف ، و به ترتیب اولویت نسبت به تک تک معیارها بر مبنای درجة ارجحیت نه گانة ساعتی (تـرجیح یکسـان تـا بی نهایت مرجح ) به روش زوجی مقایسه کنند.
هدف از این مقاله رتبه بندی نقاط انتخاب شده برای احداث فروشگاه هـای زنجیـره ای در منطقـة ٣ شـهر رشـت بـا استفاده از مدل های تلفیقی TOPSIS-AHP بود که نتایج بیانگر موفقیت بر مبنای اهداف مقالـه اسـت .
نقطة انتخابی از بین ١٥ نقطة پیشنهادی در منطقة ٣ شهر رشت ازآنجاکه انتخاب شاخص ها بدون توجه به چارچوب های موجود ممکن است منجر به عدم انعکاس نتایج و حتی تحت تأثیر قرار گرفتن نتایج به موارد غیرمرتبط به توسعة پایدار شود، انتخاب شاخص ها در این تحقیق مبتنی بر چارچوب هـای ارائه شده در مکان یابی عملکرد فروشگاه های زنجیره ای صورت گرفت ؛ چارچوب هایی که در متون نظری و بعضا تجربیات حرفه ای برخی از کلان شهرها وجود دارد و جنبه های مختلف اجتماعی ، اقتصادی و اکولوژیک - کالبدی را تحـت پوشـش قرار می دهد."