چکیده:
مقالۀ حاضر مطالعه ای است که در چـارچوب نظریـۀ نقش گرایـی هالیـدی و برنامـۀ کمینه گرا به ویژگی های دسـتوری و اطلاعـی و واژگانی سـه مفهـوم نقشـی آغـازگر و مبتـدا و کانون به منظور روشن ساختن این مفاهیم ، نقاط اشتراک و افتراق و تطابق یا عدم تطـابق آنهـا پرداخته است . در این مقاله ابتـدا تعریفـی از مبتـدا و کـانون بـه دسـت مـی دهیم و سـپس در چارچوب نظریۀ نقش گرایی هالیدی ، تعریف دقیقی از آغازگر ارائـه مـیکنیم و در نهایـت ، بـا جمع بندی تعریف های به دست آمده و ایجاد تمایز میان این مفاهیم در قالب برنامـۀ کمینـه گرا، به پرسش اصلی این پژوهش می پردازیم مبنی بر آنکه آیا می توان در زبان فارسی به گروهی بـا نام گروه آغازگر در نمودار درختی قائل شد؟
خلاصه ماشینی:
"۵. نتیجه به طور کلی در این بخش ، با توجـه بـه تحلیل هـای انجـام شـده در بخش هـای پیشـین ، می توان ساختار مبتدا ـ خبری را ساختار موضوعی ، ساختار کـانون ـ پیش انگـاره را سـاختار کانونی و سـاختار آغـازگر ـ پایـان بخش را سـاختار ترتیبـی نامیـد و ویژگـی ایـن مفـاهیم را به اختصار در قالب جدول ذیل ارائه کرد: مبتدا کانون آغازگر سازٔە آغازین ± ± + ویژگی موضوعیت (دربارگی ) + - ± ویژگی اطلاعی + + + مشخصۀاطلاع کهنه + - ± مشخصۀاطلاع نو - + ± ویژگی حرکت یا جابه جایی + + - ویژگی حرکت یا جابه جایی با حفظ نقش کلامی ± + - ویژگی برجستگی + + + دارای گره نقشی بر روی نمودار درختی + + - منابع : آقاگل زاده ، فردوس و سید حسن رضویان (١٣٨۶)، «بررسی ساخت اطلاعی جمله در داستان بوف کـور»، مجموعه مقالات هفتمین همایش زبان شناسی ایران ، ج ١، دانشـگاه علامـه طباطبـایی ، تهـران ، ص٣- ١٥؛ دبیرمقدم ، محمد (١٣۶٩)، «پیرامون "را" در زبان فارسی »، مجلۀ زبان شناسی ، س ٧ ، ش ١، ص ٢-۶٠؛ ــــــــــ (١٣٨۴)، «زبان فارسی و نظریه های زبانی : در جستجوی چارچوبی برای تـدوین دسـتور جـامع زبان فارسی »، مجموعه مقالات پژوهش های زبان شناختی فارسی ، مرکز نشـر دانشـگاهی ، تهـران ، ص ٢٣٠-٢۶٧؛ ــــــــــ (١٣٨۶)، زبان شناسی نظری : پیدایش و تکوین دستور زایشی (ویراست دوم )، سمت ، تهران ؛ مهاجر، مهران و محمد نبوی (١٣٧۶)، به سوی زبان شناسی شعر: رهیافتی نقش گرا، نشر مرکز، تهران ؛ Brown, G."