چکیده:
موضوع بردگی از نظر اسلام همواره از موضوعات مهم و بحث برانگیز درحوزه اندیشه
اسلامی، بهویژه در باب حقوق بشر است. موضوع بردگی در اسلام بسیار پردامنه و ابعاد و
جوانب گوناگون فقهی، فکری و تاریخی دارد. تبیین عللو انگیزه های پذیرش و الغای
تدریجی بردگی در اسلام با مقایسه تطبیقی میان وضعیت بردگان در دوران جاهلیت و اسلام
موضوع اصلی بخش نخست این نوشتار است. در ادامه به تبیین تاریخی رفتار و برخورد
پیامبراعظم(صلی الله علیه وآله)با بردگان واقداماتی که موجب حل این معضل ریشه دار
اجتماعی و بهبود وضع بردگان شد خواهیم پرداخت.
خلاصه ماشینی:
"آزادی برده به معنای از دست دادن بخشی از اموال و ثروت بود،48 مگر در مواردی که برده عملکرد فوق العاده رضایت بخشی از خود نشان می داد، مانند آن که حاضر می شد برای تأمین نظر ارباب خود جان خویش را به خطر اندازد و شجاعت و جسارت فوق العاده ای از خود نشان دهد، چنان که جبیربن مطعم به وحشی، برده حبشی خود وعده داد که اگر در میدان جنگ احد رسول خدا(صلی الله علیه وآله) یا حمزه یا امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)را به قتل رساند، او را آزاد خواهد کرد (چون جبیر قصد انتقام و خون خواهی عمویش مطعم بن عدی را داشت که در جنگ بدر به دست مسلمانان به هلاکت رسیده بود).
56 در جامعه امروز ما نیز همین مشکل در مورد پناهندگان خارجی مطرح است؛ اگر بنا باشد یک باره همه پناهندگان رها شوند چه مصیبتی، هم برای اقتصاد جامعه و هم پناهندگان به بار خواهدآمد؟ ج از آن جا که بردگان از دیر زمانی تحت رقیت زیسته و در اثر زندگی طفیلی که داشتند بی تجربه و بی استعداد بار آمده بودند، از این جهت اگر اسلام همه آن ها را یک باره از قید بردگی آزاد می ساخت ممکن بود بر اثر نداشتن تجربه کافی و کاردانی و لیاقت، قادر به تشکیل زندگی مستقل و اداره آن نباشند و در نتیجه، مانند غلامان قدیم امریکا که بعد از آزاد شدن، بر اثر علت یاد شده به کلی نیست و نابود شدند، از بین بروند57 بهویژه آن که در جامعه عرب حیات اجتماعی اقتصادی افراد بر ساختار نظام قبیلگی استوار بود و انسانی که از حمایت مادی و معنوی قبیله برخوردار نبود، محکوم به مرگ بود."