چکیده:
زبان در حالت عام آن و قرآن کریم بهمثابه یک زبان خاص، دارای ماهیتی سمعی و شنیداری است. پیدایی و شکلگیری و نیز فراگیری زبان بهطور طبیعی، در تاریخ بشری و اتصال نسلها، شیوهای شنیداری داشته و دارد. هر زبان نیز آوا و آهنگ خاص خود را دارد که در بسیاری از موارد، تناسب لفظ و معنا در آنها قابل تعقیب و بررسی است. در زبان قرآن نیز چنین حالتی وجود دارد و این زبان به دلیل توحیدی و الهیبودن، تابع نظم در زمینههای مختلف و از جمله تناسب و ائتلاف لفظ و معنا یا همان نظمآهنگ است. ازهمینرو، بررسی این جنبه از زبان دارای اهمیت و فواید قابل توجهی است. مقاله حاضر، این نظم و هماهنگی را در هجده سوره از قرآن کریم بررسی کرده است. موضوع ائتلاف لفظ، ریشه در ساخت انواع زبانها و فطرت بشری دارد. مقاله به نمونههایی از نظم و نثر فارسی را از همین زاویه توجه کرده و کوشیده است نمونههایی تطبیقی را از الفاظ و عبارات برخی زبانهای جهان ارائه دهد.
خلاصه ماشینی:
"اگر بسامد الفاظ سوره «ماعون» و «تین» در قرآن بررسی شود، مشاهده میشود که برای مثال، چند کلمه نمونه زیر (غیر از واژه «امین» که تنها یکبار در آیه 68 اعراف آمده است) بر اساس ترتیب اول به آخر قرآن، برای نخستین بار فقط در نیمه دوم قرآن و برخی در اواخر آن آمدهاند و در نیمه اول قرآن و در میان سورههای بزرگ نشانی از آنها نیست: 1.
این آیات از نو، دارای ایقاع حرکت، پویایی و دارای همانندی با آیات سوره بعد از مرسلات ـ نبأ ـ است: ألم نجعل الأرض مهادا ( و الجبال أوتادا ( و خلقناکم أزواجا (نبأ: 6-8) آیه «ویل یومئذ للمکذبین» از نو در میان آیات سوره مرسلات فاصله میاندازد و تصویری جدید به همراه آهنگی مهیب در برابر سمع و نظر مجسم میسازد: ویل یومئذ للمکذبین ( انطلقوا إلی ما کنتم به تکذبون ( انطلقوا إلی ظل ذی ثلاث شعب ( لا ظلیل و لا یغنی من اللهب ( إنها ترمی بشرر کالقصر ( کأنه جمالة صفر ( ویل یومئذ للمکذبین (مرسلات: 28-34) آهنگ سوره، بر اثر ختم کلمات به حروف ماقبل ساکن (قصر، صفر) و ایجاد سکونهای متوالی ناشی از وقف بر سر آیات دوباره سختی و شدت مییابد و خلایق را نشان میدهد که در لحظه سخت و دهشت بار حسابرسی، طاقت چارهاندیشی و حتی سخن گفتن 1 از آنان سلب شده است."