چکیده:
اسـتان پهنـاور کرمـان، یکـی از منـاطق مهـم از دیـدگاه باسـتانشناسـی در سـرزمین ایـران بـه شـمار مـی رود؛ امـا بـا وجـود مطالعـات و کـاوشهـای دامنـه دار در محوطـه هـای باسـتانی مهمـی مانند تـل ابلـیس ، تپـه یحیـا و شـهداد ـ کـه نتـایج بـسیار مهـم و تعیـین کننـدهای در برداشـتند ـ تـا اواخــر دهــة هفتــاد خورشــیدی ایــن منطقــه هرگــز بــه جایگــاه شایــسته و در خــور خــود در مطالعـات باسـتانشناسـی دسـت نیافـت و باسـتانشناسـی ایـن اسـتان محـدود بـه کـاوشهـای دو تپـة باسـتانی یـاد شـده مانـد. در ایـن زمـان (اوایـل دهـة هـشتاد خورشـیدی) بـا اتفاقـات تاسـف - بــاری کــه رخ داد و در پــی یــک مــوج لگــام گــسیخته ، بــسیاری از محوطــه هــای باســتانی واقــع در منـاطق جنـوبی ایـن اسـتان مـورد حفـاریهـای غیرمجـاز قـرار گرفتـه و بخـش هـای بزرگـی از آنها برای همیـشه نـابود شـد، نگـاههـا بـه سـوی ایـن اسـتان و بـه ویـژه منـاطق جنـوبی آن جلـب شــد. ایــن مقالــه ، بــه روش کتابخانــه ای و بــا مراجعــه بــه گــزارشهــای دســته اول کــاوشهــا و بررســی هــای باســتانشــناختی صــورت گرفتــه در اســتان کرمــان بــه ایــن فعالیــت هــا از آغــاز تــا اواسـط ســال ١٣٩٢ خورشــیدی پرداختــه و در پایــان پــس از بحثــی کوتــاه در بــارة محوطــه هــای کنارصــندل و شــهر قــدیم جیرفــت ، ایــن محوطــه هــا را دارای ارزش برجــستة جهــانی و در خــور ثبت در فهرست میراث جهانی دانسته است .
خلاصه ماشینی:
"بــا وجــود واکــنش دیرهنگــام تــشکیلات میــراث وقــت ، قــرار بــود ایــن نقیــصه بــا تدوین برنامه های منظم و دقیـق جبـران گـردد؛ امـا ایـن تـب تنـد نیـز بـه سـرعت فـروکش کـرد و در نتیجـة عـدم پیگیـری ایـن برنامـه هـا و اختـصاص بودجـه هـای مناسـب وضـعیت باسـتانشناسـی در ایـن اسـتان بـا کاسـتی هـا و ضـعف هـای جدیـدی روبـرو شـد؛ کـاوشهـای نــامنظم و نیمــه کــاره در دو محوطــة شــهر قــدیم جیرفــت و کنارصــندل ـ شــش فــصل در کنـار صـندل و تنهـا چهـار فـصل در شـهر قـدیم بـه ترتیـب در سـالهـای ١٣٨٦ و ١٣٨٨ ـ ناتمـام مانـدن بررسـی هـای باسـتانشناسـی در بـسیاری از بخـش هـا، انتـشار بـسیار محـدود و گــاه عــدم انتــشار نتــایج بررســی هــای صــورت گرفتــه و کــاوشهــا معمــولا در قالــب گــزارشهــایی کــه صــرفا یــک نــسخه از آن را در اختیــار ســازمان قــرار دارد-، عــدم انجـام کـاوشهـای لایـه نگـاری در ایـن محوطـه هـا بـه ویـژه کـاوشهـایی کـه بـه خـاک بکــر برســند در هــیچ یــک از محوطــه هــا، در نظــر نگــرفتن تــدابیر حفــاظتی بــرای حفاظــت آثـار معمـاری بـه دسـت آمـده از بلافاصـله پـس از انجـام کـاوشهـا، غفلـت از پـژوهش هـای مربـوط بـه دوران تـاریخی ، عـدم تعیـین حـریم محوطـه هـای باسـتانی ، عـدم ثبـت مکـانهـای باسـتانی در فهرسـت آثـار ملـی بـه مثابـة مهـم تـرین ابـزار و دسـتآویز بـرای حفاظـت تـام و تمــام ایــن مکــانهــا- البتــه ایــن معــضلی اســت سراســری در میــراثفرهنگــی ایــران و اختــصاص بــه اســتان کرمــان نــدارد امــا ســهم محوطــه هــای باســتانی ایــن اســتان در ایــن فهرســت بــسیار نــاچیز اســت (پــازوکی شــادمهر، ١٣٨٤: ٢٥-٣١)ـــ ."