چکیده:
هدف این پژوهش بررسی جایگاه نگارش زنان در مطبوعات مشروطه با تاکید بر روزنامة زبان زنان به سردبیری صدیقه دولتآبادی است که یکی از برجستهترین مطبوعات زنان در اواخر دورة قاجار (1298 شمسی) بهشمار میرود. روزنامهای که حاوی مطالبی چون برابری جنسیتی و توجه به حقوق اجتماعی زنان، ازجمله تساوی حقوق اجتماعی با مردان و مشارکت سیاسی زنان بود و نقشی اساسی در بیداری و آگاهی زنان ایرانی داشت. این پژوهش به شیوة اسنادی و به روش تحلیل محتوا گردآوری شده است. پرداختن به این دوره بهدلیل حضور فعال اجتماعی زنان برای نخستینبار به شکل شبهصنفی اهمیت دارد. دورهای که زنان به مطرحکردن درخواستهای اجتماعی خود میپردازند که در این بین ایجاد مدرسه برای دختران از اصلیترین درخواستهای آنان است. این تحقیق به ثمر رسیدن تلاش اجتماعی و احقاق حقوق اجتماعی زنان را نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
"سؤالهایی که میتوان مطرح کرد عبارتاند از اینکه: مهمترین مطالبة اجتماعی زنان در نامهنگاریهایشان در روزنامة زبان زنان کدام است؟ آیا بهکاربردن واژگانی مانند زنان و خواهران نشانی از ایجاد زمینة اتحاد برای زنان بوده است؟ و اگر پاسخ مثبت است، آنها تا چه مقدار به هدف خودشان رسیدهاند؟ سؤال اساسی و مهم دیگر این است که به چه دلیل در این دوره، زنان به روزنامهنگاری روی میآورند؟ هدف این پژوهش قصد دارد به ارائة تحلیلی از درخواستهای زنان ایرانی و بررسی نوع مطالبات اجتماعی آنان در عرصة روزنامهنگاری زنان در ایران بپردازد.
ازنظر نوع نگارش و انتخاب نام روزنامه، این نکته را نیز باید مطرح کرد که در سیر روزنامهنگاری زنان، زبان زنان نخستین روزنامة زنان است که در عنوان خود از واژة زنان استفاده میکند و از آن به بعد است که واژگانی چون بانوان و نسوان در نام روزنامههای زنان مانند: نامة بانوان و عالم نسوان ظاهر میشود.
تأکید بسیار زیاد و مقالات متعدد با موضوع اتحاد زنان و بهکاربردن واژة خواهران یا نگارش مقالاتی چون "خواهران بیدار شوید» نیز در روزنامة زبان زنان به ایجاد نوعی وحدت میان زنان انجامید که در تشکیل انجمنهای زنان مانند «جمعیت نسوان وطنخواه» یا «کانون بانوان» در دورة پهلوی حائز اهمیت بوده است.
در شمارهای دیگر از روزنامه، مقالهای باعنوان «خواهران بیدار شوید» درج شده است که بعد از انتقاد شدید از مردان بهدلیل عدم رعایت انصاف درباب زنان، یگانه راه نجات و رهایی نسوان را ایجاد معارف و مدارس دانسته میشود و از دولت وقت ـکابینة وثوقالدولهـ بهمنظور تأسیس یک دبستان فنی برای دختران ایرانی اجاره گرفته میشود (همان، 19 ربیعالاول 1338: 1)."