چکیده:
بررسی تفاوتهای زن و مرد در بعد تکوین و تشریع، از جمله مباحث مهم در عرصه مطالعات زنان و خانواده است که دیگر ساحتهای زندگی اجتماعی را نیز از خود متاثر مینماید و بیشک، توجه به حقوق طبیعی و تکوینی انسانهاست که زیربنای وضع قوانین الهی و بشری قرار میگیرد. نوشتار حاضر با هدف تبیین نمودن علت برخی تفاوتهای تکوینی و تشریعی، در صدد است با بهرهگیری از منابع تفسیری، فقهی و... به بررسی این موضوع بپردازد تا از این رهگذر، زمینة هرگونه سوء استفاده از این تفاوتها را از بین ببرد. به نظر میرسد تفاوتهای تشریعی زن و مرد که در شرع مقدس اسلام لحاظ شده، به تفاوت خلقت و طبیعت آنها با یکدیگر باز میگردد و بیشک، این تفاوتها از سوی آفریدگار حکیمی قرار داده شده که بر اساس علم، عدل و حکمت، انسانها را آفریده و با در نظر گرفتن استعداد و توانمندی هر یک، آنها را مکلف به تکالیفی نموده است. بنابراین، وجود این تفاوتها در راستای جذب و انجذاب بیشتر انسانها و به منظور دستیابی به هدف نهایی از خلقت انسان است
خلاصه ماشینی:
به نظر میرسد تفاوتهای تشریعی زن و مرد که در شرع مقدس اسلام لحاظ شده، به تفاوت خلقت و طبیعت آنها با یکدیگر باز میگردد و بیشک، این تفاوتها از سوی آفریدگار حکیمی قرار داده شده که بر اساس علم، عدل و حکمت، انسانها را آفریده و با در نظر گرفتن استعداد و توانمندی هر یک، آنها را مکلف به تکالیفی نموده است.
مسئلة تفاوتهای تکوینی و تشریعی زن و مرد از جمله موضوعاتی است که هم در قرآن کریم مورد توجه است (که بیشک، اساس این تفاوتها در آیات مختلف ـ که برخی از آنها در متن مقاله خواهد آمد ـ بیان گردیده) و هم در احادیث و سخنان پیامبر و ائمه اطهار( بدان پرداخته شده که این بیانات نورانی را در کتب معتبر حدیثی شیعه از جمله، کافی، من لایحضره الفقیه، استبصار، تهذیب، وسائل الشیعه و...
» (طباطبایی، 1417، ج18، ص28) بنابراین، منظور از تفاوتهای تکوینی زن و مرد، فرق هایی است که زن و مرد در بعد جسمی و روحی ـ روانی با یکدیگر دارند و منشأ این تفاوتها امر تکوینی و خلقت آنان است که توسط قادر متعال به لحاظ مصالحی، در آنان قرار داده شده است.
اما علت سختگیری دین در باب شهادت زن در امور مالی و مسئلة قتل بر اساس این است که در این رابطه پای زنان را به راحتی به زمینههای بروز اختلاف در دادگاهها نکشند؛ زیرا زنان دارای طبع حساس، لطیف و عاطفه محور هستند و از سوی دیگر، وظیفة مهم مهرگستری در خانواده و نیز نقش اولیه در باب تربیت فرزند را به عهده دارند.