چکیده:
شاهنامة تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق ، علمی ـ انتقادی ترین متن حماسـة ملـی ایـران است که پس از پایان انتشار دورة هشت جلدی آن ، مصحح محترم با استفاده از نسخه های نویافته ، تجربیات و یافته های جدید خویش و پیشـنهادهای دیگـران ، ویـرایش دوم آن را طی چند سال آماده و چاپ کرده اند. روش کار در ویرایش تـازه ، همـان اصـول اساسـی تصحیح پیشین است و چند ویژگی یا تفاوت آن با متن قبلـی عبـارت اسـت از: افـزایش شمار نسخه های مبنای تصحیح به بیست و یک دستنویس به ویـژه بهـره منـدی فـراوان از نسخة سن ژوزف ، توجه بیشتر به املای واژه ها، دقت در رسـم الخـط ترکیبـات ، حرکـت گذاری کامل تر کلمات ، انتخاب صورتهای کهن تر، آوردن شکل کامل تر کلمات و ترکیبات ، نشانه گذاری نگارشی مفصل تر و بردن چهل و هفت بیت دیگـر بـه مـتن و رسـیدن تعـداد بیتهای شاهنامه به ٤٩٩٣٥بیت . در این مقاله با بررسی کامل و بیت به بیت این ویـرایش ، در سه بخش : ١. ضبطها ٢. قرائتهـا و تلفظهـا ٣. چنـد نکتـه از پیشـگفتار؛ ملاحظـات و پیشنهادهایی مطرح شده است .
خلاصه ماشینی:
"روش کار در ویرایش تـازه ، همـان اصـول اساسـی تصحیح پیشین است و چند ویژگی یا تفاوت آن با متن قبلـی عبـارت اسـت از: افـزایش شمار نسخه های مبنای تصحیح به بیست و یک دستنویس به ویـژه بهـره منـدی فـراوان از نسخة سن ژوزف ، توجه بیشتر به املای واژه ها، دقت در رسـم الخـط ترکیبـات ، حرکـت گذاری کامل تر کلمات ، انتخاب صورتهای کهن تر، آوردن شکل کامل تر کلمات و ترکیبات ، نشانه گذاری نگارشی مفصل تر و بردن چهل و هفت بیت دیگـر بـه مـتن و رسـیدن تعـداد بیتهای شاهنامه به ٤٩٩٣٥بیت .
نگارنده در اینجا نمونه هایی از ضبطهای جدیدویرایش کنونی را ــ کـه برتـر از صورتهای تصحیح قبلی است ــ برای توجه و آگاهی علاقه مندان می آورد و دوبـاره یادآور می شود که نسـخة سـن ژوزف نقـش و تـأثیر مهمـی در بعضـی تغییـرات و تصحیحات ویرایش دوم دکتر خالقی مطلق داشته و شماری از ضبطهای تـازه ـــ و البته درست و اصلی ــ مبتنی بر این دستنویس و گاه متفاوت با نگاشتة بیشتر نسـخ و حتی نسخة اساس کار (فلورانس ، ٦١٤ق ) است : ١.
نگاشــتة نســخة فلورانس هم ہرونس (حرف اول با یک دندانه و بی نقطه و حـرف پایـانی نیـز بـدون نقطه ) است (نک : فردوسی ١٣٦٩: ١٦٧) که دکتر خالقی مطلق به «سرون اس » تصحیح قیاسی کرده اند اما ضمن اینکـه ضـبط فلـورانس دقیقـ او حتمـا «سـرون » خوانـده نمی شود ترکیب «شگفتی سرون » نیز بـرای «اسـب » وصـف نامأنوسـی اسـت ؛ لـذا پیشنهاد نگارنده ضبط اغلب نسخه هاست (شگفتی روان ) و آن را باید صـفت اسـب سهراب دانست : به سرعت عجیبی می تازد (روان است )."