چکیده:
بررسی منطقی، علمی و واقعبینانة تحوّلات نوین در عراق، با توجه به شاخصهایی نظیر قدرتیابی جریانهای شیعی، وجود رهبران تاثیرگذار، و جهتگیریهای دینی و حضور مردمی، ناگزیر مینماید. درک تحوّلات عراق پس از صدّام بخش مهمی از آیندة این سرزمین را رقم خواهد زد. تحوّلات اخیر بنیادی و در جهت بازیابی هویّت دینی و متفاوت از اتفاقات علمی و عملی پیشین جامعة شیعی عراق در دورة معاصر است. اگرچه نقش اشغالگران در سقوط صدّام نیز از عوامل تسهیلکنندة وضعیت نوین شیعیان عراق به شمار میرود، اما تنها عقبة اجتماعی نزدیک به مبانی این تحرّکات، انقلاب اسلامی ایران است. بنابراین، تبیین رویکرد شیعیان در تحوّلات عمومی و راهبردی عراق نوین، با توجه به ماهیت دینی پررنگ این جریانها، ضروری به نظر میرسد.مقالة حاضر در دو بخش، ابتدا به اجمال جریانهای شیعی اسلامگرای عمده در عراق، یعنی «حزب الدعوه»، «مجلس اعلای اسلامی عراق»، «جریان صدر» و «حزب فضیلت»، را معرفی میکند، سپس در بخش دوم، با بیان تحوّلات عمومی و راهبردی ایجاد شده در عراق، نوع رویکرد اتخاذ شدة جریانهای عمدة شیعی عراق، را تجزیه و تحلیل مینماید.
خلاصه ماشینی:
"پس از معرفی اجمالی جریانهای شیعی اسلامگرای عمده در عراق، یعنی «حزب الدعوه»، «مجلس اعلای اسلامی عراق»، «جریان صدر» و «حزب فضیلت»، در ادامه، با بیان تحولات عمومی و راهبردی ایجاد شده در عراق نوین، نوع رویکرد اتخاذ شده جریانهای عمدة شیعی عراق نسبت به این تحولات ، تجزیه و تحلیل خواهد شد: تحولات عراق نوین و رویکرد جریانهای شیعی عراق در شرایط کنونی، تحول اساسی در حاکمیت عراق و دستیابی شیعیان به قدرت سیاسی و تلاش برای یافتن جایگاه اصلی خود در پهنة سیاسی این کشور، از شکنندگی ویژهای برخوردار است.
» (CRS, Report for Congress, July 3, 2004) امروزه نیز محتوای مصاحبههای مقتدا صدر در حمایت از ایران، سوریه ، «حزب الله» و شیعیان بحرین در مقابل سیاستهای آمریکاییها، از جمله مصادیق آن است که این امر به نوبة خود، تقویت پایگاه اجتماعی مقتدا صدر در میان نیروهای ضد اشغالگر داخل و خارج از عراق را به طور فزایندهای برجسته نموده است، به گونهای که وی علاوه بر بعد نظامی، در ابعاد سیاسی نیز موفقیتهای چشمگیری برای جامعة شیعی بهدست آورده است.
(Nicolas Berns, August 2, 2007) «حزب الدعوه»، که حیدر العبادی بهعنوان یکی از اعضای ارشد آن هم اکنون پست نخستوزیری عراق را در اختیار دارد، دارای نگاه و رویکردی متفاوت از مجلس اعلای اسلامی و جریان مقتدا صدر است و با هریک از این دو گروه دارای نقاط اشتراکی است، «حزب الدعوه» با رویکردی عملگرایانه، به لزوم کاهش تنشها با آمریکا برای نهادینه کردن قدرت شیعیان در عراق معتقد است."