چکیده:
شادی و شادمانی حالت و روحیهای پیشبرنده در انسان است و به لحاظ روانی، نشان سلامت انسان تلقی میشود. با این حال، لفظ «شادی» یا «نشاط» عنوانی کلی و مبهم است و شمول معنایی متعدد و گاه متضادی دارد. علاوه بر این، شادی و نشاط مطلوب (که مورد تایید آموزههای دینی است) دایرة محدودتری را در مقایسه با مطلق شادی و شادمانی دارا بوده و مصادیق مشخصی را شامل میشود. این مصادیق، گاه منطبق با شادی مصطلح در جامعه نبوده و سطوح متفاوتی را نیز شامل میشود. سطوحی که حوزههای متعدد معنوی، اخلاقی و عملی را در برمیگیرد.در این مقاله، به شکل گستردهای بر توانمندی و جامعیت تعالیم دینی در تحقق حیات توام با شادمانی برای انسان تاکید شده و از طریق تعالیم دینی مندرج در قرآن و سنت روایی، الگویی برای کسب شادمانی مطلوب دینی استخراج شده است. در این الگو، چیستی شادی مطلوب معرفی و راههای کسب آن مشخص شده است. بر این اساس، انسان برای کسب و تجربة احساس شادی و نشاط مطلوب دینی، باید با رجوع به تعالیم اسلامی گام بردارد. این کار هم سربلندی و نتیجهدهی در انتخاب را برای انسان تضمین میکند و هم راهی را عرضه میدارد که در آن انسان دچار آفت و آسیب دینی نشود.
خلاصه ماشینی:
"خداوند در قرآن کریم میفرماید: (لا تحسبن الذین یفرحون بما أتوا و یحبون أن یحمدوا بما لم یفعلوا فلا تحسبنهم بمفازة من العذاب و لهم عذاب ألیم( (آلعمران/188)؛ گمان مبر آنها که از اعمال (زشت) خود خوشحال میشوند و دوست دارند در برابر کار (نیکی) که انجام ندادهاند مورد ستایش قرار گیرند از عذاب (الهی) برکنارند، (بلکه) برای آنها عذاب دردناکی است.
قرآن در توصیف حال این افراد میفرماید: (لا تحسبن الذین یفرحون بما أتوا و یحبون أن یحمدوا بما لم یفعلوا فلا تحسبنهم بمفازة من العذاب و لهم عذاب ألیم( (آلعمران/188)؛ (ای پیامبر) مپندار آنها که به کردار خود شادمان هستند و دوست دارند برای کارهایی که انجام ندادهاند، ستایش شوند، از عذاب خدا رهایی یابند، بلکه برای آنها عذاب دردناکی خواهد بود.
امام صادق( میفرماید: «من اشد ما فرض الله علی خلقه ذکر الله کثیرا، ثم قال: لا أعنی سبحان الله و الحمدلله ولا اله الا الله و الله اکبر و إن کان منه ولکن ذکر الله عند ما احل و حرم، فإن کان طاعة عمل بها و إن کان معصیة ترکها» (طبرسی، 1385ق، 54؛ حرعاملی، 1414ق، 5/543)؛ از مهمترین و والاترین چیزهایی که خداوند بر بندگانش فرض کرده، این است که فراوان ذکر خدا کنند.
اگر انسان در پی آن است که خداوند در کارها به او یاری رساند و مشکلات و سختیهای او را برطرف کند، باید در کار دوست و برادر مؤمن خود نظر کند تا اگر امکان دارد و میتواند، در سطوح مختلف به یاری او بشتابد؛ زیرا ترویج فرهنگ یاری رسانی و کمک به همنوع، علاوه بر رحمت خاص خداوندی در این زمینه، سبب میشود که مشکلات تمامی افراد در سطح کلان اجتماع حل و رفع شود."