چکیده:
بسیاری از تحقیقات نشان دادهاند که عدم توفیق نظامهای تربیتی را باید در کمبود الگوها و برنامه روشن و واضح در وظایف مربیان پرورشی که بگونهیی ریشه در فقدان مبانی نظری فعالیتهای تربیتی دارد، جستجو کرد؛ چرا که هرگونه برنامه، الگو و شرح وظایفی براساس یک مبنا و بتعبیر دیگر، چارچوب نظری تهیه میشود. این نوشتار تلاشی برای مقایسه تربیت عقلانی در گفتارهای حضرت علی(ع) و آراء جان دیویی میباشد. روش تحقیق، کتابخانهیی و براساس روش یکی از برجستهترین محققان تعلیم و تربیت مقایسهیی بنام «بردی» استوار است. با توجه به گفتارهای امیرمومنان(ع) در این نوشتار میتوان تربیت عقلانی را رشد و پرورش عقل در دو جنبه نظری و عملی در جهت دستیابی به اهداف معین تعریف کرد. اهداف تربیت عقلانی با توجه به گفتار حضرت علی(ع) عبارتند از: قرب الهی، علم، ایمان، عمل و روشهای تربیت عقلانی با توجه به گفتار ایشان عبارتند از: علمآموزی، اندیشهورزی، تدبّر، تجربهاندوزی، حقیقتجویی و تزکیه نفس. جان دیویی نیز تربیت عقلانی را انتقال کنجکاوی کم و بیش تصادفی و اظهارنظر متفرقه را به گرایشهای هوشیارانه و پژوهش محتاطانه و دقیق میداند و برای آن اهداف و روش مطرح میکند. دیویی معتقد است هدف تربیت را باید از جریان تربیتی استخراج نمود و با تحمیل هدفهایی که از بیرون بر اشخاص اعمال میشود، مخالف است و هدف و وسیله را یکی میداند. او همچنین برای تربیت عقلانی روش حل مسئله را مطرح میکند .در نتیجه، وجوه اشتراک گفتارهای حضرت علی(ع) و جان دیویی دربارة تربیت عقلانی، کم و وجوه افتراق آنها در این زمینه بسیار است.
خلاصه ماشینی:
بررسی تطبیقی تربیت عقلانی از دیدگاه حضرت علی(ع) و جان دیویی سپیده انصافی مهربانی؛ کارشناس ارشد دانشگاه علامه طباطبایی معصومه مدور؛ کارشناس ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز چکیده بسیاری از تحقیقات نشان دادهاند که عدم توفیق نظامهای تربیتی را باید در کمبود الگوها و برنامه روشن و واضح در وظایف مربیان پرورشی که بگونهیی ریشه در فقدان مبانی نظری فعالیتهای تربیتی دارد، جستجو کرد؛ چرا که هرگونه برنامه، الگو و شرح وظایفی براساس یک مبنا و بتعبیر دیگر، چارچوب نظری تهیه میشود.
( 178 ) با توجه به اینکه همواره گفتار بزرگان دین در نظام فرهنگی و تربیتی ما مطرح بوده و در مقابل، آراء دیویی نیز که در نظام تعلیم و تربیت غرب، تأثیرات فراوانی داشته، در کشور ما نیز تأثیراتی برجای نهاده، بنابرین ضرورت مقایسه اندیشههای تربیتی امیرالمؤمنین علی(ع) بعنوان سر منشأ امامت و جان دیویی در زمینه تربیت عقلانی بعنوان یک مسئله پژوهشی مطرح شده و از طریق این تحقیق به یک سؤال اساسی پاسخ داده خواهد شد که «تربیت عقلانی» در گفتار حضرت علی(ع) و نظریات جان دیویی، چه وجوه اشتراک و افتراقی دارند؟ 2.
( 204 ) به این ترتیب میتوان تربیت عقلانی برمبنای کلام امام علی(ع) را چنین تعریف کرد: مجموعه روشهای مستخرج از سخنان امام علی(ع) که بگونه منظم و سازمانیافته موجب رشد و پرورش عقل در دو جنبه نظری و عملی در جهت دستیابی به اهداف مطلوب است.