چکیده:
به شهادت تاریخ، تمدن اسلامی روزگاری همانند خورشید در سپهر حیات بشری میدرخشیده و
فاتح قلههای پیشرفت و شکوفایی بوده است؛ اما چه شد که فروغ آن به کسوف رفت و از
اوج به دره و دامنه فرو غلطید؟
بدون تردید عوامل متعددی در این سرگذشت تیره وتلخ موثر بوده است و در میان این
عوامل، نقش فرهنگ دینی که آفت تحریف و سوء تفاهم دامنگیر آن شده، قابل انکار نیست.
اسلام مظلوم با آن همه شکوه و شکوفایی صورتک تحریف را بر چهره چشم نواز و دلربای
خود تحمل کرده و در طول قرنها، آن شاهد عالمآرا، پردهنشین اوهام و کژفهمیها شده است. دراینباره از بخشهای مختلف دین اعم از عقاید، احکام عبادی،
احکام معاملات و اخلاق میتوان نمونههای پرشماری را بیان کرد که با تازیانه انواع
گوناگون تحریف نواخته شدهاند؛ ولی در این میان پنج نمونه از آموزههای اخلاقی را
برگزیده و به تحلیل مضمون آن در اسلام اصیل و تحریفات آن در اسلام مسلمین
میپردازیم. پنج آموزه اخلاقی که به جهت نقش اساسی در اعتلای حیات بشری و تمدن
اسلامی بسیار گرانبها هستند؛ اما در واقعیت زندگی مسلمانان اثری باژگون برجا گذاشته
و نقشی دگرگون ایفا کردهاند.
خلاصه ماشینی:
"عملکرد آسان نیرومند و اثربخش با روشنایی اخلاص و رهایی از وابستگیها و فشارهای بیرونی و تسلیم اراده و علاقه دیگران شدن، استعدادها وتوانمندیهای شخصی به صورت علاقهمندی و کششهای انگیزشی روی صحنه دل میآید؛ زیرا وقتی استعداد فعالیت و حرفه و هنر خاصی در انسان باشد، ناخودآگاه برانگیختگی و شوق به کارهای متناسب با آن استعداد پدید میآید و با راهنمایی این جاذبهها و علایق، شخص در مسیری قرار میگیرد که نقشه خداوند برای کامیابی او تعیین کرده و نوشته است.
هرچند ممکن است برای دیگران که از چنین استعدادی برخوردار نیستند بسیار دشوار و حتی غیر قابل تحمل باشد، اما او با شور و اشتیاق و به آسانی عمل میکند و نتایج رضایت بخش و تحسین برانگیزی به بار میآورد و میتواند خلاقیت از خود نشان دهد و شاید یکی از معانی فرمایش امیرالمومنین (ع) که فرمودند: «با اخلاص اعمال بالا برده میشود»[lvi] همین باشد که عملکرد آسان و نیرومند و اثربخش در حقیقت عملکرد در اوج و بالاترین وضعیت انجام کار است.
سه اصل اخلاقی ایمان، امید و اخلاص که در فرهنگ عمومی مسلمین به تحریف معنوی آلوده شده و با کاهش معنایی و دگرگونی مفهوم، کارکردهای خود را از دست داده است، ظرفیت آن را دارد که اخلاق موفقیت را به گونهای پیریزی کند تا براساس آن، تمدن اسلامی با زیباترین و کاملترین صورت تحقق یابد."