چکیده:
هدف این پژوهش ، تحلیل توانهای تبینی نظریة دولت و شهرنشینی در ایران در چـارچوب مفـاهیم فضـا و دولت است و با روش تحلیلی - نظری انجام شده است . دادههای تحقیق نیز شامل پژوهش هایی اسـت کـه در فاصلة زمانی ١٣٧٣- ١٣٩٢ در این زمینه نگارش شده است . یافته های پژوهش نشان می دهد در نظریة دولـت و شهرنشینی این پیش فرض پذیرفته می شود که مکانهای مختلف به دلیل تسلط دولـت ، فضـاهای همگـون هستند. این پیش فرض تحلیل شهرنشینی را در این نظریـه از چنـد جهـت متـاثر مـی کنـد: ١- چیسـتی و چگونگی نیروهای اثرگذار توسعة شهری در میان شهرهای هم اندازه و شـهرهای ناهمسـان یکسـان درنظـر گرفته می شود. ٢- دولت ماهیت شهری دارد و شهرنشینی ماهیت دولتی دارد و به ابعـاد محلـی ، روسـتایی ، منطقه ای و جهانی دولت توجه نمی شود. ٣- تاثیر نیروهای جهانی بر توسعة شهرهای بـزرگ نادیـده گرفتـه می شود. ٤- به پسکرانه های متفاوت طبیعی و انسانی شهرها توجه نمی شود. ٥- نقش دولت هـم در ایجـاد و هم در توسعة شهرها یکسان درنظر گرفته می شود؛ درحالی که ارتقای منزلـت اقتصـادی و توسـعة شـهرها مستلزم مشارکت اساسی نیروهای بازار است . ٦- تغییر در مقیاس تحلیل داده ها (از سـطح ملـی بـه سـطح استانی ) باعث افزایش نقش بخش خصوصی در توسعة شهرنشـینی مـی شـود کـه پیشـنهاد مـی شـود در پژوهش های آتی نقش دولت در فرایند شهرنشینی در ایران مورد توجه قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
بنابراین ، همانگونه که نظریة دولت و شهرنشینی توانسـت نظریـة سرمایه داری بهرهبری را بگستراند و تکمیل کند، هدف این مقاله تـلاش بـرای تحلیـل و بسـط مفاهیم فضا و دولت در نظریة دولت و شهرنشینی در ایران اسـت تـا از ایـن راه بتـوان تحلیـل نقش دولت را در تولید فضاهای شهری به عنوان یک موضوع کانونی حفظ کـرد و روزنـه هـای جدیدی را برای پژوهش های آتی فراهم آورد.
دلایل متعددی برای بررسی و تحلیل هم زمان مفاهیم فضا و دولت در قالب نظریة دولـت و شهرنشینی وجود دارد؛ اما آنچه به طور خاص به برداشت ما از اهمیت تحلیل و بررسی فضـا و دولت در نظریة دولت و شهرنشینی مربوط می شود این اسـت کـه فضـای جغرافیـایی بـه طـور آگاهانه و از طریق کنش جمعی که حاصل سرمایه ، دولت و منافع محلی است ، برای شکل دهی و بازساخت شهرها و مناطق در قالب قوانین و مقررات آمایش سرزمین و کاربری اراضی به کار گرفته می شود.
Massey را در مقیاس منطقة شهری می بیند کـه رشـد شـهرها حاصـل پیوسـتگی تنگاتنـگ میـان منـافع مشترک بین حکومت و طبقة زمینداران بزرگی است که در شـهرها سـاکن بودنـد، ولـی مالـک اراضی موجود در پسکرانة آن شهر بودند؛ ولی نظریـة دولـت و شهرنشـینی مقیـاس شـهری و منطقه ای را برای درک فرایند شهرنشینی رها کرده و مقیاس ملی را برای تحلیل برگزیده اسـت که منطبق بر حوزة عملکرد جغرافیایی دولت (کشور) است .
, "Rethinking Scale as a Geographical Category: from Analysis to Practice", Progress in Human Geography, Vol. 32, P.
, "Place and Region: Looking through the Prism of Scale", Progress in Human Geography, Vol. 28 (30), Pp. 536- 546, 2004.