چکیده:
ادبیات کودک به ویژه کتاب های تصویری ابزارهای ارزشمندی برای پرورش خلاقیت در کودکان محسوب می شوند. هوش داستانی و توانایی بازنمایی نمادین در کودکان، نقش بسزایی در بهره وری آنان از کتاب های داستانی تصویری دارد. بر این اساس پژوهش حاضر به بررسی نقش کتاب های تصویری در پرورش مهارت های تفکر خلاق(مهارت های موضوعی، مهارت های خلاقانه و انگیزش) و عناصر شناختی خلاقیت (سیالی، انعطاف پذیری، بسط، ابتکار) پرداخت. از مهم ترین نتایج بدست آمده آن بود که تمرکز زدایی در ارائه یک تم داستانی برخلاف شیوه های معمول و رایج نقش مهمی در پرورش انعطاف پذیری ذهنی، ریسک پذیری، پرورش تخیل و حساسیت به مسأله دارد. خلاقیت اکتشافی که بر اساس آن سیالی ذهنی کودک افزایش می یابد به شخصیت پردازی کتاب تصویری بستگی دارد. هر چه میزان ریسک پذیری و پذیرش ابهامات و حل مسأله در شخصیت های به تصویر کشیده شده بیشتر باشد، در پرورش خلاقیت مخاطب موثرتراست. هرگاه کتاب تصویری بتواند، دانش موضوعی، مهارت های خلاقانه و انگیزش درونی در خواننده ایجاد نماید، سهم بسزایی در پرورش خلاقیت مخاطب دارد. در انتها پنج کتاب از مجموعه ی کتاب های مرغک در ارتباط با ابعاد و عناصر شناختی تفکر خلاق تحلیل گردید. نوع طراحی، برش های کتاب، شخصیت پردازی، سادگی و کاربرد رنگ و فضا سازی در کتاب های مورد بررسی از عوامل تأثیرگذارآن ها بر خلاقیت مخاطب محسوب می شوند
خلاصه ماشینی:
"از آن جا که در کودکان خردسـال 1 Olivia by Ian Falconer 2 Little Blue & Little Yellow by Lionni تفکر دیداری بر تفکر مفهومی غلبـه دارد (خسـرونژاد، ١٣٨٩)، پـرورش مهـارت هـای خلاقانه با تصویرها مهم تر از متن است و این ویژگی در سال های بالاتر جایگاه خود را به متن میدهد؛ چنان چه ما در کتاب لالایی برای دخترمرده شاه آبادی، نفوذ کلام و مـتن کلامی را در پردازش داستان به خوبی میبینیم .
تصویرهای کتاب های کودکان تـا چـه انـدازه از مؤلفـه هـای تفکـر خـلاق برخوردارند؟ در پاسخ به این پرسش از میان نظریـه هـای شـناختی دربـاره ی خلاقیـت ، نظریـه ی تورنس که جنبه های چهارگانه ی سیالی (شمار ایده ها واندیشه ها)، انعطاف پذیری (نگـاه متفاوت و اندیشمندانه )؛ گسترش (میزان اجراییبودن و توجه به جزئیـات اندیشـه هـا)؛ بداعت (نوبودن و اصالت ایده ها) را بیان میکند انتخاب و در پیوند بـا تصـویر بررسـی میشود.
بر این اسـاس مـیتـوان در پیونـد بـا رابطـه ی تصـویر و سیالیت پرسید آیا نویسنده در ارتباط با موضوع طرح شده ، ایده هـای متفـاوتی را مطـرح میکند؟ به بیان دیگر آیا نویسنده مشکل ارائه شده در داستان را به گونه ای بیان مـیکنـد که ذهن خلاق کودک را با اطلاعات و ایده های گوناگون روبه رو سازد و این به گونه ای باشد که تصویر در تکمیل متن ، ایده ها را پرورش دهد؟ بهتـرین نمونـه بـرای پـرورش سیالی ذهن کتاب هم این ، هم آن خسرونژاد است که توسط علی خـدایی تصـویرگری شده است ."